محمد حیدری - دکتری تخصصی سامت در بلایا و فوریتها، گروه سامت در بلایا و فوریتها، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران؛ استادیار، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، چهارمحال بختیاری، ایران،
آیدین آرین خصال - دکتری تخصصی مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، دانشیار، گروه سیاستگذاری سلامت، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
داود خراسانی زواره - دانشیار، دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران

زمینه و هدف: مرگ ومیر و عوارض ناشی از حوادث ترافیکی، یکی از مشکلات اصلی بهداشت عمومی در کشور ایران محسوب میگردد. در کشور ما تجمع تماشاگران صحنه حادثه و حضور مداخلهکنندگان غیرحرفهای درصحنه حادثه ترافیک جاده ای و مداخله در امر امدادرسانی معمول بوده و گاهی باعث بروز مشکلاتی در این زمینه میگردند. در این پژوهش تلاش شده است به صورت اختصاصی علل و تاثیرات این تجمعات بر صحنه حادثه و راهکارهای پیشنهاد ی و عملیاتی لازم جهت مدیریت مداخله کنندگان غیرحرفهای درصحنه حادثه ترافیک جاده ای بررسی و مدلی جهت مدیریت مداخله کنندگان غیرحرفه ای درصحنه حادثه ترافیک جاده ای ارائه گردد.روش کار: این پژوهش در پنج مرحله انجام شد. در مرحله اول به وسیله چک لیست محقق ساخته و در سه استان منتخب به بررسی وضعیت حضور و مداخله مردم درصحنه حوادث ترافیکی پرداخته شد. در مرحله دوم، جهت شناسایی تجارب امدادگران و انگیزه مردم حاضر درصحنه، از روش کیفی تحلیل محتوی و مصاحبه نیمه ساختاریافته 57( مصاحبه( استفاده گردید. در مرحله سوم پژوهش دوره آموزشی با محوریت مدیریت مصدومان حوادث ترافیکی برای 281 نفر از رانندگان حرفه ای برگزار شد و دانش و نگرش رانندگان بررسی شد، همچنین پس از گذشت دوره 6 ماهه، تجربه و میزان کاربرد آموزه ها از طریق مصاحبه تلفنی با شرکت کنندگان مورد ارزیابی قرار گرفت. در مرحله چهارم پژوهش مولفه ها استخراج و با استفاده از روش دلفی، مدل اولیه اعتبارسنجی شد. در مرحله پنجم، مدل نهایی تبیین و ارائه گردید.نتیجه گیری: با قبول این واقعیت که در اکثر موارد مردم زودتر از سازمانهای امدادی در سر صحنه حادثه ترافیکی حضور مییابند و اینکه زمان در بحث کمک رسانی به مصدومین و کاهش مرگومیر ناشی از آسیبهای ترافیکی نقش اساسی دارد، لذا توجه به استفاده بهینه از این حضور مردم و تبدیل هرچه بیشتر مداخله کنندگان غیرحرفه ای به پاسخ دهندگان اولیه میتواند تاثیر بسزایی در کاهش عوارض ناشی از این نوع حوادث داشته باشد.

مداخله کنندگان غیرحرفه ای، پاسخ دهندگان اولیه، سازمانهای امدادی، حوادث ترافیک جاده ای، صحنه حادثه