مطالعه میزان تاثیر تفکرات معتزله و اشاعره در تزئینات شاهنامه فلورانس

  • سال انتشار: 1398
  • محل انتشار: همایش ملی خوشنویسی و نگارگری
  • کد COI اختصاصی: AUICPCONF01_006
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 591
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

انوشه طاهری

کارشناس ارشد هنر اسلامی، دانشگاه هنر تهران

فرهاد خسروی بیژائم

استادیار گروه کتابت و نگارگری، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

تقریبا یک قرن پس از اسلام، با ظهور فرق مختلف اسلامی و کشمکش های فکری - عقیدتی و نیز پس از ترجمهمتون یونانی و تزریق فلسفه به مبانی دین، هنر به عنوان جایگاهی بلند مرتبه برای ظهور این گرایش های مذهبی دردوران خلافت امویان و عباسیان، ویژگی های خاصی بر خود گرفت. شناخت این تاثیرات بر نقوش تزیینی، راهی استبرای آشنایی هر چه بیشتر دنیای هنر و هنرمند و دغدغه های فکری - عقیدتی او برای ایجاد اثر. یکی از این آثار قابلپژوهش، شاهنامه فلورانس است. این اثر قدیمیترین نسخه موجود شاهنامه است که تقریبا دویست سال پس از فردوسیاستنساخ شده و از آنجا که تاکنون نقوش و آرایه های تزیینی آن، با توجه به علوم عقلی و نقلی رایج در زمانش موردمطالعه قرار نگرفته، این پژوهش صورت انجام پذیرفته است. در تدوین مطالب پژوهش، از توصیف پیشاشمایل نگارانهاستفاده شده است. هدف پژوهش، شناسایی تفکرات مذهبی رایج در قرون ششم و هفتم هجری و تاثیرات آن بر رویآرایه های تزیینی غالب در نقوش شاهنامه فلورانس است. علاوه بر این، آرایه های صفحات شاهنامه با دیگر نمونه هایهنری این دوره مقایسه شده و نیز تطبیق شیوه کتاب آرایی سلجوقی با این نسخه صورت گرفته است. این ویژگی هاعبارتند از: شیوه کتابت، تذهیب، قطع عمودی، کتابت با قلم نسخ، کتیبه های کوفی تزئینی با مضامین دعایی، جدولکشی شنگرفی و متقارن در کنار نقش مایه های گیاهی نیمه طبیعی طلایی محرر شده که نشان از مبانی فکری -عقیدتی متمایل به تصوف دارد. این تفکرات همراه با تساهل مذهبی، در اواخر خلافت عباسی، به وجود آمده و بعدا دردوره مغول قوام می گیرد.

کلیدواژه ها

شاهنامه فلورانس، کتاب آرایی سلجوقی، معتزله، اشاعره، تصوف

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.