مهین حاجی زاده - دانشیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
مایه گوزل بهمن - کارشناس ارشد دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

زبان شعر، زبانی هنجارگریز است که شاعر با استفاده از ظرفیتها وتوانمندیهای زبان، از زبان هنجار وروزمره پا را فراتر مینهد ودر صدد خلق اثری هنری برمیآید. فرمالیستهای روسی، هنجارگریزی را یکی از روشهای آشناییزدایی زبان میدانند که شاعر به واسطه آن زبان شعر خود را میسازد. از این رو، شاعر با شکستن نرم وعادت از زبان هنجار که به صورت خودکار درآمده است باعث برجستهسازی زبان شعر خود میشود که این عمل به نوبه خود، کندی فرآیند ادراک را سبب میشود که غایتی زیباییشناختی دارد. در ادبیات فارسی وادبیات عربی نیز شاهد گونه های مختلف هنجارگریزی در شعر شاعران هستیم. شفیعی کدکنی وبدرشاکر السیاب، از جمله شاعرانی هستند که برای متمایز ساختن شعر خود به هنجارگریزیهای متفاوتی توجه نشان دادهاند. در این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی سعی شده است، گونه های مختلف هنجارگریزی در اشعار این دو شاعر مورد بررسی قرار گیرد تا نشان داده شود که چگونه این دو شاعر معاصر با استفاده از قابلیتهای زبان توانستهاند زبان شعری ناآشنا وبرجسته، ابداع کنند وباعث توجه دو چندان مخاطب به متن ادبی شوند، که غایت اثر هنری از نظر فرمالیستها است. همچنین میتوان گفت که اینان از تکنیکها و شگردهای همسانی برای ناآشنا کردن زبان شعری خود استفاده کرده اند.

فرمالیستهای روسی، آشنایی زدایی، هنجارگریزی، شفیعی کدکنی، بدرشاکر السیاب.