زهرا خیراتی رونیزی - دانشجوی کارشناسی ارشد بهداشت و ایمنی موادغذایی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دانشکده پزشکی، گروه تغذیه
میترا رضایی - استادیار. گروه تغذیه دانشکده پزشکی مشهد/ phD علوم وصنایع غذایی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دانشکده پزشکی، گروه تغذیه

نوع نمونه، دما، زمان، نسبت حلال به نمونه، نوع حلال و قدرت اولتراسوند مورد استفاده از جمله عوامل موثر بر استخراج روغن به روش مذکور می باشد. امواج اولتراسوند، با اثرات مکانیکی خود، پدیده کاویتاسیون و انرژی حاصل از آن باعث افزایش عملکرد استحصال روغن می شود. افزایش دما، باعث کاهش کشش سطحی و فشاربخارحلال شده، در نتیجه نفوذپذیری حلال به سلول بیشتر می شود و راندمان استخراج افزایش می یابد، اما با نزدیک شدن درجه حرارت به نقطه جوش حلال، فشاربخار بالاتر رفته و به علت اختلاف فشار کمتر، بین داخل و خارج حباب های کاویتاسیون، حبابها با شدت کمتری منفجر شده و انرژی کمتری را تولید می کنند و باعث کاهش راندمان استخراج می شوند. افزایش قدرت امواج اولتراسوند نیز با افزایش دما، تاثیر مشابه ی در روند استخراج خواهد داشت. افزایش زمان، در دقایق اولیه استخراج با تخریب دیواره های سلولی و خروج روغن، باعث افزایش بهره وری می گردد. با افزایش بیشتر زمان فرایند، ناخالصی هایی مانند مواد نام حلول، به درون عصاره نفوذ کرده و نفوذ پذیری حلال به داخل ساختارهای سلولی کاهش پیدا می کند و همچنین طبق قانون انتشار، اجزا روغنی دوباره به بافت شکسته شده جذب می شوند و عملکرد استخراج کاهش می یابد. افزایش نسبت حلال به نمونه تا یک حد اپتیمم، از طریق کاهش ویسکوزیته محلول، شیب غلظت حلال را به طرف ماتریکس نمونه افزایش می دهد و باعث افزایش عملکرد استخراج می شود. استفاده از حلال هایی با فشار بخار بالا، به دلیل اختلاف فشار داخلی و خارجی سلول، کاهش انرژی کاویتاسیون را به دنبال دارد و در نهایت در عملکرد استخراج تاثیر مثبتی نخواهد داشت. فاکتورهای، درجه حرارت، زمان، قدرت اولتراسوند و نسبت حلال به نمونه هر یک دارای اپتیمم مقدار ، جهت افزایش عملکرد استخراج به روش اولتراسونیک هستند.

راندمان استخراج، حلال، درجه حرارت، فشار بخار، ساختار سلولی