ارزیابی اجتهاد عامی در دیدگاه ابن حزم
- سال انتشار: 1397
- محل انتشار: دوفصلنامه فقه مقارن، دوره: 6، شماره: 12
- کد COI اختصاصی: JR_FIQHMG-6-12_003
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 462
نویسندگان
استادیار دانشگاه تهران
دکترای فقه شافعی دانشگاه تهران
چکیده
ابن حزم، علی بن احمد، فقیه و اصولی قرن پنجم، اهل اندلس و پیرو مذهب ظاهری بود؛ از نظر او، اجتهاد، تلاش برای یافتن احکام از ظاهر نصوص و بر عامی واجب است؛ تفکر او، بر پایه سه اصل وجود تمامی احکام در ظاهر نصوص ، وجوب یادگیری احکام، بر تمامی افراد جامعه و تحریم تقلید استوار است؛ اجتهاد عامی را به استفتای حکم صریح خدا و پیامبر، از عالم شرعی تعریف کرده است و اگر به آن تصریح کرد، برایش لازم الاجرا می شود، وگرنه آراء فقهی صحابی و غیرصحابی از نظر شرعی معتبر نیست. در این مقاله به روش کتابخانه ای، تحلیلی، توصیفی اجتهاد عامی در دیدگاه ابن حزم تبیین و ارزیابی شده است که لازمه وجود تمامی احکام در نصوص شرعی اباحه امور غیرمنصوص است و آن، با واقع عصر صحابه و تمام عصور بعد از آنان، سازگاری ندارد، بلکه برداشت فقیه از نصوص، امری اجتناب ناپذیر و حداقل در حق خودش حجت است. عامی، گرچه در انتخاب فقیه معتمد خود، نوعی اجتهاد دارد، ولی نامگذاری استفتای او از فقیه درباره حکم خدا و پیامبر، به اجتهاد، نوعی تسامح است و مصطلح رایج علمای فقه و اصول نیست و گاهی منجر به چالشهای عبادی و اجتماعی می شود، که خسارت آن، بسی فراتر از قبول تقلید است.کلیدواژه ها
ابن حزم, نصوص, اجتهاد, اجتهاد عامی, استفتاء, اصول فقهاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.