مناسک عزاداری و وجدان جمعی در تشیع ایرانی
- سال انتشار: 1386
- محل انتشار: دو فصلنامه دین و ارتباطات، دوره: 14، شماره: 32
- کد COI اختصاصی: JR_JRC-14-32_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 667
نویسندگان
استادیار گروه انسان شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
دانشجوی دکتری مردم شناسی دانشگاه هند
چکیده
در حوزه مطالعات اجتماعی دین در ایران، معمولا کمتر به این مسیله پرداخته شده است که وجدان جمعی اجتماع دینی از طریق چه ساز و کارهایی تولید و بازتولید می شود. بنا به رویکردهای انسان شناسی اجتماعی و نمادین می توان به طرح این مسیله پرداخت که مهم ترین و عمومی ترین مناسک دینی که نقش اصلی را در بازتولید وجدان جمعی شیعیان دارد، کدام است. دورکیم معتقد است که دین و امر قدسی در نهایت همان بازنمایی جامعه در نمادهای مقدس است. جامعه از طریق این نمادها، خودش را در مناسک مذهبی و نظام اعتقادی همراه آن ها برای افراد بازتولید می کند. در طی این مناسک وجدان جمعی مومنان به طور فعالانه تولید و بازتولید می شود و فرد آگاهی جمعی خودش را از خلال ذهنیت مذهبی موجود در مناسک دینی، به دست می آورد و از این طریق جامعه، خودش را در فرد درونی می کند. سفرنامه نویسان غربی از دوره صفویه به این سو داده های بسیاری را در حوزه های مختلف فرهنگ و جامعه دینی ایران فراهم کرده اند. یکی از مسایل مورد توجه برای ناظران مسیحی در ایران، دین و مدهب ایرانی و به ویژه مذهب تشیع بوده است. این داده ها بیانگر آن است که عزاداری محرم، عمومی ترین و مرکزی ترین مناسک جمعی شیعیان است که جامعه شیعی در آن به اوج احساسات و عواطف جمعی مذهبی خودش می رسد. بنا به رویکردی دورکیمی، مناسک محرم مهم ترین و اصلی ترین منسک دینی است که وجدان جمعی و آگاهی جمعی شیعیان ایرانی در آن تولید و بازتولید می شود. ذهنیت مذهبی مومنان نیز در طی این مناسک در افراد ایجاد می شود و از خلال این ذهنیت، پیوند فرد با جامعه و هویت اجتماعی اش بازتولید می شود و به نوعی ظهور عمومی پیدا می کند؛ و از سوی دیگر، جامعه خودش را با اقتداری بیشتر در فرد درونی می سازد. همه این ها سبب شده است که مناسک عزاداری اصلی ترین محل انتقال و تداوم وجدان جمعی شیعیان ایرانی باشد.کلیدواژه ها
تشییع، مناسک عزاداری، وجدان جمعی، آگاهی جمعی، هویت اجتماعی، انسان شناسی دین، سفرنامهمقالات مرتبط جدید
اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.