علی سلیمی - دانشیار دانشگاه رازی
مهدی مرآتی - کارشناس ارشد گروه عربی دانشگاه رازی

کاربرد واژگان در شعر معاصر، هم در فارسی و هم در عربی، با آنچه در شعر قدیم رایج بوده، تفاوت بنیادی پیدا کرده است، واژه شب در شعر سنتی، غالیه در معنای حقیقی آن به کار می رفت، و بیشتر بیانگر حالات عاشقانه و عارفانه بود و شاعر، هرچند گاهی از دیر پایی آن نیز می نالید، اما معمولا از آن به نیکی یاد می کرد؛ اما معنای همین واژه در شعر معاصر، به کلی دگرگون شد و به ابزاری نمادین برای بیان دغدغه های درونی شاعر، و یا دردها و نا به سامانی های اجتماعی وی تبدیل شد. واژه شب در شعر نیمایوشیج، پدر شعر نو فارسی، هرچند در ابتدا مفهومی رومانتیک داشت، اما طولی نکشید که به شدت رنگ سیاسی و اجتماعی به خود گرفت و نماد جهل، استبداد و خفقان جامعه آن روز شد. بسامد فراوان کاربرد این واژه با این ویژگی در شعر نیما، بیانگر تعهد انسانی و اجتماعی او است که همواره خواب از چشم وی ربوده است. از سوی دیگر، همین واژه، نزد شاعر نوگرای عراقی، نازک ملایکه، کاربردی متفاوت به خود گرفت و به عنوان پناهگاهی امن برای روح حیران شاعر باقی ماند، به گونه ای که تا آخر عمر شاعر، رنگ و مفهوم فردی و رومانتیک خود را حفظ نمود.

نیما، نازک ملایکه، شعر معاصر، شب، حزن، رمانتیک