منیره پلنگی - استادیار مدرسه عالی شهید مطهری

در این مقاله مقایسه ای میان نگرش کلی ارسطو البته مطابق با یکی از تفاسیرمعتبر از اندیشه او و نگرش کلی ابن سینا به دانش برین یا فلسفه اولی و موضوعمحوری آن صورت می گیرد. که بر اساس برخی آموزه های مسلم و معروفارسطویی، به ویژه نظریه او درباره هم نام های منسوب به امری واحد، موضوعحقیقی و محوری این علم از نظر او، موجودات مفارق ازلی و در نهایت محرک اولاست. بر این اساس بحث از سایر موجودات در فلسفه اولی بحثی ثانوی، و به لحاظآن انتسابی خواهد بود که آنها در نامیده شدن به نام موجود وامدار آن هستند.روشن است که این نگرش برخلاف سنت رایج فیلسوفان مسلمان در مواجهه با فلسفهاولی و موضوع آن است؛ زیرا ایشان، و نیز مدرسیان متاثر از ابن سینا موضوع ایندانش را با دایره ای وسیع تر در نظر می گیرند و اثبات واجب الوجود را در زمرهمسایل این دانش به حساب می آورند. از این رو تفکیک این دانش به دو بخش الهیاتبالمعنی الاعم (امور عامه) و الهیات بالمعنی الاخص (ربوبیات) صورت بندی می شود،تفکیکی که در ارسطو یافت نمی شود، بلکه فلسفه اولی برای او در کل یک خداشناسیتمام عیار است.

موضوع فلسفه اولی، اشترک لفظی، اشتراک معنوی، حقیقت مطلق، مطلق حقیقت، هم نامی، امور عامه، الهیات، ارسطو، ابن سینا، انتساب به مبدا واحد