سیدعلی معاشری - شرکت آب منطقه ای سیستان و بلوچستان، مدرس دانشگاه پیام نور زاهدان
احمد غلامعلی زاده آهنگر - دانشیار دانشگاه زابل، دانشکده آب و خاک
عبدالخالق شهنوازی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده آب و خاک

اندازه گیری ظرفیت تبادل کاتیونی خاک در سطوح وسیع بسیار وقت گیر و پرهزینه است. بنابراین، محققان به دنبال روش ها و روابطی هستند که بتوان این قبیل خصوصیات خاک (خواص دیریافت) را از روی ویژگی هایی که به طور ساده به دست می آیند (خواص زودیافت) تخمین بزنند. پژوهش حاضر به منظور تخمین ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) با استفاده از ویژگی های زودیافت خاک و به کمک هوش مصنوعی صورت خواهد گرفت. نمونه برداری در 143 نقطه در سطح بخش دوربن شهرستان خاش شامل قسمت های بیابانی، باغ ها و اراضی کشاورزی به گونه ای انجام خواهد شد که حتی الامکان توزیع ویژگی های مختلف خاک را پوشش دهد. در هر نقطه انتخابی، یک نمونه از عمق صفر تا 30 سانتی متری خاک برداشته و به آزمایشگاه منتقل می گردد. نمونه های جمع آوری شده، توسط هوا خشک و کوبیده شده سپس از الک 2 میلی متری عبور داده خواهند شد و به دنبال آن تعدادی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک از جمله بافت خاک، ظرفیت تبادل کاتیونی، درصد کربن آلی، اسیدیته در گل اشباع و درصد کربنات کلسیم (آهک) در این بخش اندازه گیری خواهند شد. شبکه مورد استفاده در مدل شبکه عصبی، شبکه پرسپترون چند لایه و شبکه پیشخور تعمیم یافته با توابع انتقال مختلف و موثر خواهد بود، که تعداد مناسب لایه و نرون های پنهان به روش آزمون و خطا انتخاب می شود. هم چنین، آنالیز حساسیت به منظور تشخیص موثرترین ورودی ها (ویژگی های زودیافت) در برآورد ظرفیت تبادل کاتیونی (ویژگی دیریافت) توسط نرم افزار Neurosolution 5 انجام خواهد شد.

شبکه عصبی مصنوعی، شهرستان خاش، ظرفیت تبادل کاتیونی