نمادشناسی دایره در ادب فارسی

  • سال انتشار: 1396
  • محل انتشار: اولین کنفرانس ملی نمادشناسی در هنر ایران با محوریت هنرهای بومی
  • کد COI اختصاصی: CSIA01_169
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 2116
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

منصوره عرب

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی اراک

قدمعلی سرامی

استاد دانشگاه آزاد اسلامی اراک

چکیده

نقوش هندسی رابط عالم معنا و ماده هستند. از آن میان دایره جایگاه ویژه ای دارد. قدما معتقد بودند که بهترین شکل ها، دایره است و شکل تمام اشیای زیبا متمایل به کره است. دایره در ادب فارسی دارای مفاهیم نمادین گوناگونی می باشد. بررسی این نمادها که به دلیل چند لایگی رمز و رازهای فرهنگ یک سرزمین را با خود همراه دارند، دارای اهمیت ویژه ای است؛ زیرا ادبیات، زبان بیان فرهنگ و تمدن هر کشوری است. در این پژوهش، با رویکردی توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای برخی تصاویر دایره ای در آثار نظم و نثر فارسی و با تاکید بیشتر بر آثار منظوم، گردآوری شده و به نمادشناسی آنها پرداخته شده است. نمی توان گفت که مفاهیم بررسی شده مفاهیم قطعی و مسلم است که در آن صورت دایره نماد نیست و تمثیل خواهد بود. دایره در ادب فارسی نماد کمال، زیبایی، وحدت جهان، روح، گستردگی و نامتناهی بودن، باروری و آفرینش، ثبات، بی قراری، کثرت و وحدت، سرگشتگی، قدرت، افلاک، محروم شدن و بی خبری، دگرگونی، یکی شدن، رستاخیز، دل، حفاظت و امان بخشی، عدالت، آرزوهای زمینی، زمان، فناپذیری و همراهی و ملازمت است که با واژه های آسیاب، پرگار، تاج، چاه، چرخ، انگشتر، حلقه های در، زلف، گوش، مندل، خال، خورشید، زمین، داس، دف، دولاب، رقص و سماع، زمین، سیب، و گنبد، طواف، رنگین کمان، گردش، مارحلقه زده، ماه، ماهی، میم، نقطه و نون در ادبیات فارسی از آغاز تا دوره معاصر بیان شده است. مفهوم نمادین حیرت و سرگشتگی و کمال بیش از سایر مفاهیم بیان شده است و نشان می دهد مسیر تکامل نماد دایره مانند بسیاری از نمادها از صورت به معنا و از عین به ذهن است.

کلیدواژه ها

دایره، ماندالا، نماد، ادبیات فارسی

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.