هم آیی واژگانی و دستوری در دوبیتی های باباطاهر

سال انتشار: 1396
محل انتشار: چهارمین همایش تجلیل از مفاخر همدان «همایش ملی هزاره باباطاهر»
کد COI اختصاصی: MAFAKHERCONF01_068
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 354

نویسندگان

استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور

چکیده

هم آیی یا انسجام، مجموعه پیوندها و روابطی است که در سه سطح دستوری، واژگانی و آوایی، میان اجزاء سازنده متن برقرار می شود. هم آیی متضمن معنا و پیامی خاص است و با تحلیل سطوح آن تشریح برخی از عناصر متن به کمک عناصر دیگر امکان پذیر می گردد. این پیوندها و روابط، متن را از جملاتی گسیخته که تصادفی در کنار هم قرار گرفته اند متمایز و آن را به کلیتی یکپارچه و منسجم تبدیل می کند. هالیدی و رقیه حسن هستند که به پنج گونه از رابطه های هم آیی اشاره می کنند و معتقدند که هر متن برای اینکه انسجام درونی یا پیوند داشته باشد باید از شرایط تحقق این گونه ها ب خوردار گردد. از این میان ارجاع، حذف و جایگزینی در سطح دستوری، تکرار و باهم آیی در سطح واژگانی و پیوندهای زمانی، سببی، تقابلی و اضافی در سطح معنایی از مولفه هایی هستند که منجر به انسجام متن می گردند. جستار حاضر به تحلیل زبان باباطاهر در دوبیتی های او و بر اساس شاخص های هم آیی در دو گروه واژگانی و دستوری خواهد پرداخت و آنها را به عنوان نمونه هایی برجسته از فهلویات و گویش ایرانی میانه واکاوی خواهد کرد. حاصل آن که با تحلیل بخش دستوری ابیات و مشاهده درصد فراوانی ارجاع درون متنی و ارجاع به ماقبل که به ترتیب در بخش ارجاع و جایگزینی 2681 و 1971 گونه را به خود اختصاص داده است این فرضیه تقویت می گردد که عمدترین افکار شاعر بر محور انزوا و گذشته نگری بوده است. بیشترین بسامد در هم آیی واژگان متعلق به شگرد تکرار به ویژه در بخش تکرار عین واژه با 3640 مورد است که مهم ترین ماحاصل استنتاج مذکور آشنایی خوانندگان با دغدغه ها و مفاهیم ثابت ذهنی باباطاهر به عنوان شخصیتی وارسته و عارف مسلک است.

کلیدواژه ها

هم آیی واژگانی، هم آیی دستوری، انسجام کلام، باباطاهر

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.