هدی عبداللهی قهی - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی
محمد حسین میر جلیلی - استادیار گروه کشاورزی، پژوهشکده گیاهان دارویی و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی تهران
علی سنبلی - استادیار گروه بیولوژی، پژوهشکده گیاهان دارویی و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
صمد نژاد ابراهیمی - استادیار گروه فیتوشیمی، پژوهشکده گیاهان دارویی و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی تهران.

جنس مریم گلی Salvia L یکی از بزرگترین جنس های تیره نعناعیان Lamiaceae میباشد که 58 گونه آن بومی ایران است. گونه های مریم گلی از نظر فیتوشیمیایی دارای طیف گسترده ای از انواع متابولیت های ثانویه از جمله ترپنوییدها و مشتقات فنولی میباشند. تریترپنوییدهای پنج حلقه ای شامل بتولینیک اسید Betulinic acidواولیانولیک اسید Oleanolic acid و اورسولیک اسید Ursolic acid از انواع ترپنوییدهایی هستند که وجود آنها در برخی از گونه های جنس مریم گلی گزارش شده است. اخیرا اثرات ضد سرطانی قابل ملاحظه ای برای این ترکیبات عنوان شده است. در این پژوهش، مقدار این تریترپنوییدها، در 22 گونه مریم گلی بومی ایران با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با کارکرد بالا HPLC مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که بیشترین میزان بتولینیک اسید 3/13 میلی گرم بر گرم وزن خشک و اولیانولیک اسید 1/96 میلی گرم بر گرم وزن خشک در اندام هوایی گونه ی Salvia multicaulis Vahl وجود دارد. اندام هوایی گونه ی کاشته شده مریم گلی دارویی S. officinalis L حاوی بیشترین مقدار اورسولیک اسید 4/35 میلی گرم بر گرم وزن خشک در مقایسه با گونه های بومی ایران بود گونه ی S. multicaulis بعد از مریم گلی دارویی، حاوی بیشترین مقدار اورسولیک اسید 3/72 میلی گرم بر گرم وزن خشک میباشد. نتایج این مطالعه نشان داد که گونه ی S. multicaulis به علت توان بالا در تولید و تجمع سازی تری ترپنوییدهای ضد سرطان میتواند به عنوان یک گونه شاخص دارویی در برنامه های اصلاحی و زیست فناوری برای تولید این ترکیبات دارویی ارزشمند مورد توجه قرار گیرد

نعناعیان، مریم گلی، تریترپن های اسیدی، کروماتوگرافی مایع با کارکرد عالی