بررسی تطبیقی طراحی منسوجات ایلخانی ایران و ممالیک مصر در قرون هفتم و هشتم هجری (14-13م.)

  • سال انتشار: 1395
  • محل انتشار: دو فصلنامه هنرهای صناعی اسلامی، دوره: 1، شماره: 1
  • کد COI اختصاصی: JR_JIC-1-1_003
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 711
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

فریناز فربود∗

استادیار گروه طراحی پارچه و لباس، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا (س)

نوشین دهملاییان

دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی پارچه و لباس، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

ایران ایلخانی (654 تا 750 ه .ق / 1256 تا 1335م.) پس از یک دوره کوتاه رکود، به دلیل حمایت مغولان از تولید و تجارت منسوجات گرانبها، با رشد چشمگیری در زمینه طراحی و تولید منسوجات روبرو می شود. در حکومت ممالیک مصر (648 تا 923 ه .ق./1250 تا 1517م.) نیز، به دلیل مقاصد سیاسی ، تجاری و اقتصادی و اهمیت قاهره به عنوان مرکز جهان اسلام، توجه به تولید منسوجات فزونی یافت و در این دوران، پارچه و لباس نقش اجتماعی وسیعی را، به ویژه در سطح درباری ایفا می کرد. در بسیاری از کتاب های تاریخی، مورخان مسلمان ، راجع به روابط تجاری و فرهنگی ممالیک با تمدن های شرقی و تاثیرپذیری منسوجات آنها از سبک و طراحی شرقی به ویژه سبک چینی و ایلخانی، سخن به میان آمده است. از اینرو، سو ال پژوهش حاضر این است که چه شواهدی از تاثیر منسوجات ایران ایلخانی قرون هفتم و هشتم هجری/ سیزدهم و چهاردهم میلادی بر منسوجات ممالیک معاصر آنها وجود دارد هدف این پژوهش کیفی، پس از بیان ویژگی های منسوجات ایلخانان و ممالیک، بررسی زمینه های ارتباط سیاسی و تجاری دو تمدن به منظور تبیین زمینه تاثیرپذیری و سپس انتخاب نمونه های پارچه نمایشگر تاثیر منسوجات ایلخانی بر پارچه های مملوکان مصر ، به منظور بررسی نحوه تاثیرپذیری از منظر نقش مایه ها و ترکیب بندی بوده است. روش تحقیق به صورت تاریخی، توصیفی و تطبیقی است و شیوه ی گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و با انتخاب نمونه های بارز منسوجات دو دوره، موجود در موزه های جهان انجام پذیرفته است . نتایج پژوهش نشانگر تاثیرپذیری پارچه بافی مملوکان از نمونه های منسوجات ایلخانی در زمینه ی نقوش ، افزایش استفاده از مدالیون های ترنجی، بادامی و اشکی شکل و همچنین ترکیب بندی های جدید ، استفاده از قاب های توریقی/ طاقی، استفاده از طرح های ساقه های تاک عمودی و منحنی و ترکیب بندی حاشیه ضخیم و مدالیون هایترنجی و گل اناری به صورت یک دوم به جای منظم و حاشیه های ترکیب شده با مدالیون و خطوط و ترکیب دوگانه مدالیون ها است.

کلیدواژه ها

ایلخانی، مملوکیان، منسوجات اسلامی، نقشمایه، ترکیب بندی

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.