روشنک صنعی - دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران
حسین رحیم پور بناب - دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران
محمود معماریانی - پژوهشگاه صنعت نفت، تهران
اشکان اسدی اسکندر - دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران

میدان پارس جنوبی با توجه به ذخایر عظیم گازی و پتانسیل مناسب تولید از لایه نفتی (سازندهای داریان بالایی، پایینی و بخش مدود سازند سروک)، از مهمترین ذخایر هیدروکربنی کشور است. هدف از این مطالعه تعیین خصوصیات ژیوشیمیایی سنگهای منشا احتمالی از نظر کمیت، کیفیت و میزان پختگی مواد آلی است. بدین منظور تعداد 36 نمونه از مغزه ها و خرده های حفاری (cuttings) سازندهای گدوان، فهلیان و سورمه (به عنوان سنگ های منشا احتمالی) در سه چاه A، B و C جهت آنالیز پیرولیز راک اول و بازسازی منحنی تاریخچه تدفین مورد استفاده قرار گرفتند. با توجه به نتایج حاصل از این آنالیز، سازندهای مورد مطالعه از دیدگاه میزان کل کربن آلی (TOC)، فقیر بوده و مقدار کربن آلی نمونه ها از 0/1-0/64 در تغییر است. به طور کلی هر سه سازند مورد مطالعه دارای کروژنی از نوع II و III هستند؛ در اغلب نمونه های مورد مطالعه کروژن از نوع مولد نفت گاز است و مقادیر شاخص هیدروژن آنها (HI) در محدوده 300-150 قرار دارد. سازندهای مورد مطالعه از لحاظ میزان پختگی کروژن نابالغ بوده و به طور غالب در انتهای دیاژنز (قبل از پنجره نفت زایی) قرار دارند. بنابراین این سازندها از لحاظ پتانسیل هیدروکربن زایی ضعیف بوده و فاقد هرگونه کروژن ذاتی مناسب جهت تولید هیدروکربن به صورت محلی هستند. بررسی بلوغ حرارتی سازندهای گدوان، فهلیان و سورمه در میدان پارس جنوبی براساس مدل سازی تاریخچه تدفین نیز حاکی از آن است که سازندهای مذکور در عمق تدفین لازم جهت بلوغ حرارتی و تولید هیدروکربن قرار نگرفته اند. این نتیجه گیری با مقادیر Tmax به دست آمده از پیرولیز نمونه های مورد بررسی نیز تایید می شود.

سنگ منشا احتمالی؛ بلوغ حرارتی؛ پیرولیز راک- اول؛ شاخص هیدروژن؛ پنجره نفت زایی؛ تاریخچه تدفین