مرتضی تهامی پورزرندی - استادیار دانشکده اقتصاددانشگاه شهیدبهشتی
محمد قربانی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی سیستمهای اقتصادی،دانشکده اقتصاد، دانشگاه شهید بهشتی.

حدود یک دهه است که تجارت آب مجازی به عنوان ابزاری برای ارتقای بهر هوری آب و کمک به رفع محدودیتهای منطق های منابع آب در راستای ایجاد امنیت آبی و غذایی مطرح شده است. این ابزار گرچه مختص مناطق خاصی از جهان از نظر وضعیت اقلیمی نیست، ولی برای کشورهایی که با محدودیت و بحرانمنابع آب مواجه هستند اهمیت مضاعفی دارد. بخش صنعت و معدن کشور ما در حال حاضر سهم قابل توجهی از مصارف آب را در اختیار ندارد ولی از یک طرف تجربه توسعه صنعتی کشورهای جهان نشان میدهد که سهم بخش نامبرده از مصارف آب در طول زمان به شدت افزایشی بوده است و از طرفدیگر، بخش قابل توجهی از محصولات تجاری کشور را کالای این بخش تشکیل میدهند. بنابراین، توجه به مدیریت منابع و مصارف آب در این بخش حایز اهمیت است. از ای نرو، هدف مطالعه حاضر استفاده از رویکرد تجارت آبمجازی برای تعیین ردپای آب کشور در بخش صنعت و معدن و تعیین سهم هر یک از فعالی تهای مختلف صنعتی و معدنی در صادرات و واردات آب مجازی است. برای این منظور رهیافت شاخصهای فنی- پایه برای انداز هگیری آب مجازی به تفکیک کدهای دو رقمی 1ISIC در بخش صنعت و معدن مورداستفاده قرار گرفته است. اطلاعات مورد نیاز از طرح آمارگیری از کارگا ههای صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر، طرح آمارگیری از معادن در حال بهر هبرداری کشور و سالنامه آمار بازرگانی خارجی برای دوره زمانی 92 - 1387 استخراج شدهاست. نتایج نشان داد که کشور ایران در بخش صنعت واردکننده خالص و در بخش معدن صادرکننده خالص آب مجازی م یباشد. در بخش معدن بیشترین حجم صادرات و واردات آب مجازی مربوط به گروه استخراج سنگهای فلزی و در بخش صنعت احجام متناظر مربوط به صنایع تولید مواد و محصولاتشیمیایی است. یافت ههای بدست آمده در این مطالعه، اطلاعاتی را فراهم م یکند که م یتواند در بهبود تراز تجاری آب در فعالی تهای صنعتی و معدنی مورد استفاده قرار گیرد و از طریق تغییر در ترکیب کالاهای صنعتی و معدنی قابل تجارت به مدیریت منابع آب در این بخ شها کمک نماید.

تجارت آب مجازی، ردپای آب، بخش صنعت، بخش معدن، ایران