خرد بشری و کاستی های آن از منظر مولوی

  • سال انتشار: 1396
  • محل انتشار: سومین همایش متن پژوهی ادبی (نگاهی تازه به آثار مولانا)
  • کد COI اختصاصی: MATNPAGOOHI03_136
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 679
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

زهره داردان

ارشد فلسفه اسلامی، مدرس گروه معارف دانشگاه علمی کاربردی بهزیستی شهرکرد

چکیده

در پژوهش یک مکتب عرفانی، نظیر مکتب عرفانی مولوی، شاید مهمترین مسیله – ویا یکی از مهمترین مسایل- مبحث عقل و خرد بشری باشد؛ چرا که برخی از صاحبنظران بر این باور هستند که این عارف در آثار خود با عقل و استدلال به مبارزهبرخاسته و این در حالی است که قرآن کریم و همچنین سنت نبوی (ص) جایگاهرفیعی را برای خرد قایلاند و در موارد فراوانی، انسان را به تفکر، تعقل و تدبر فراخوانده اند. این نوشتار که با روش تحلیلی به جست و جو در آثار مولوی پرداخته بر آناست تا در جهت رفع این تناقض ظاهری، به بررسی جایگاه عقل و خرد بشری درعرفان مولوی، بپردازد. مولوی عقل را به دو دسته عقل ممدوح و عقل مذموم تقسیممی کند. عقل ممدوح دارای دو معنا است: یکی عقل کامل انبیاء و اولیاء و خواص درگاهحق می باشد که آگاه به حقایق و اسرار است و دیگری عقل مجرد علوی و نخستینجلوه ی ذات حقتعالی است. عقل مذموم از نظر مولوی عقلی است که پا را فراتر تر حدخود بگذارد و داعیه ی پرواز در ماورای طبیعت داشته باشد. در این صورت، قطعا کارشبه حیرت و گمراهی می کشد. و این تعبیر اگر چه مشابهت فراوان با عقل نظری فلاسفهدارد ولی، همیشه و هر جا با آن یکسان نیست. اما هر چه باشد این امر مسلم است کهتکیه کردن بر آن در معرفت شناسی آفت دریابی و رهزن رسیدن به حقایق است.

کلیدواژه ها

عقل، مولوی، جنون، عقل کل

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.