حضور ایزدبانوان پیشین در شاهنامه

سال انتشار: 1394
محل انتشار: فصلنامه جستارهای نوین ادبی، دوره: 48، شماره: 1
کد COI اختصاصی: JR_JLSS-48-1_004
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 509

نویسندگان

کارشناس ارشدفرهنگ و زبانهای باستانی

استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهیدباهنرکرمان

چکیده

واژه پری، بازمانده پییریکا pairikā- اوستایی است که از ریشه فعلی هندواروپاییper- زاییدن، به وجود آوردن مشتق شده است و پییریکا را می توان زاینده و بارور معنی کرد. پریان که در گذشته ای دور ایزدبانوان قابل ستایش باروری بودند، پس از تحولی که زرتشت در باور ایرانیان به وجود آورد، به تمامی تبدیل به موجوداتی منفی گردیدند که در سپاه اهریمن با اغوای قهرمانان، نقش بس فعالی در برابر اهورامزدا و پیروانش بر عهده داشتند. در اوستا واژه پییریکا با سه نام همراه است که شخصیت هایی کاملا اهریمنی هستند: پری خنثیتی xnaθaiti-، موش پری mūš و پری دژیایریه dužyāirya-. گرچه در اوستا پری با شخصیت مثبت پیش زرتشتی وجود ندارد،لایه های درونی اندیشه آریایی کماکان باور به پری را به عنوان ایزدبانوی باروری و زایش نگه می دارد. به همین دلیل در ابیات شاهنامه به راحتی می توان دو چهره متفاوت از پری دید: چهره ای پیش زرتشتی و مثبت، و چهره ای پس زرتشتی و منفی که هر دوگاه آشکارا با لفظ پری همراه است؛ همچون پری هفت خوان رستم، و گاه پنهانی و بدون لفظ پری،در داستان تنها حضوری پری وار دارد؛ همچون مادر سیاووش یا منیژه. در این پژوهش تلاش بر آن است تا با بررسی ابیات شاهنامه، چهره پیش زرتشتی و پس زرتشتی، پنهانی و آشکار پری مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه ها

شاهنامه، پری، اوستا، ایزدبانو، باروری، پییریکا، پری خنثیتی، موش پری، پری دژیایریه

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.