مجید ضرغام حاجبی - عضو هیات علمی و استادیار،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم
معصومه اسد - دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم

به موازات تحولات همه جانبه در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات ، نظامهای تعلیم و تربیت نیز به عنوان بخش مهمی از جامعه با مطالبات و چالشهای جدیدی مواجه شده اند. مربیان وپژوهشگران در پاسخ به شرایط جدید به تلاش های فکری خود ادامه داده و به خلق نظریه ها و الگوهای متعدد مبادرت کرده اند. یکی از این تلاشها به ارایه نظریه یادگیری جدیدی تحت عنوان (ارتباط گرایی) منجر شده است . از نظر ارتباط گرایی، یادگیری عبارت است از فرآیند خلق ارتباطات جدید ؛ به عبارت دیگر، یادگیری فرآیندشکل دهی و شکل گیری شبکه هاست. ارتباط گرایی دیدگاهی است که دانش و شناخت را (توزیع شده) و در سطح شبکه ای از افراد و فناوریها می بیند و یادگیری را فرآیندارتباط، رشد و رهیابی آن شبکه ها می داند . بنابراین با توجه به گسترش و فراگیری نظریه ارتباط گرایی که بر حوزه یادگیری در عصر دیجیتال تاکید دارد، مقاله حاضررهیافتی است به این دیدگاه نوین و میتواند نقطه آغازی بر بحثهای دامنه دار در این حوزه باشدبنابراین به نظر میرسد، مطالعه این مقاله برای علاقه مندان هر دو حوزه دانش در شناساندن ابعاد مختلف آن مفید باشد. چند دهه اخیر شاهد رخدادهای مهمی در زمینه دانش و فناوری بوده ایم، این رخدادها حوزه تعلیم و تربیت را با چالش ها و مطالبات جدیدی روبرو کرده است. در پاسخ به شرایط جدید الگوها و نظریه های گوناگونی توسعه یافته اند . هدف این مقاله بررسی و تحلیل ارتباط گرایی است که در چند سال اخیر مورد اقبال پژوهشگران قرار گرفته است. برای این منظور پژوهشگر با استفاده از روش های توصیفی تحلیلی به گردآوری شواهد متنی، و تجزیه و تحلیل آنها مبادرت کرده تا به سوالاتی درباره این نظریه پاسخ دهد : (برتری های روش ارتباط گرایی نسبت به روشهای سنتی در یادگیری مشارکتی چیست ) آیا ارتباط گرایی می تواند یک نظریه یادگیری باشد (چه نقدهایی بر آن وارد است ) (آیا اساسا یک نظریه نوبنیاد است یا بر داشته های نظریه های قبلی استوار شده است ) تحلیل مبانی نظری (و معرفت شناختی) این نظریه نشان می دهد که با توجه به برخی معیارها و تطبیق آنها با دیگر نظریه های موجود، می توان آنرا به عنوان یک نظریه یادگیری به شمار آورد. اتکای این نظریه به دانش ارتباطی (یا دانش توزیع شده)، آن را در قیاس با رفتارگرایی، شناخت گرایی و سازنده گرایی از مبنای معرفت شناختی جداگانه ای برخوردار کرده است. با این وجود این نظریه، هنوز از پشتوانه های تجربی کافی برخوردار نیست، بنابراین بکارگیری آن به ویژه در حوزه طراحی آموزشی نیاز به پژوهش بیشتر دارد. در مجموع این نظریه می تواند به عنوان همکار جدید نظریه های یادگیری نه جایگزین آنها، رهنمودها و کاربردهای زیادی، به ویژه برای یادگیری الکترونیکی در فضای وب به همراه داشته باشد.

دانش ارتباطی، دانش توزیع شده، نظریه های یادگیری ، دانش، یادگیری، نظریه ارتباط گرایی، یادگیری مشارکتی