بررسی تاریخ چگونگی تطور معنایی مفهوم«ملت» از فهم دینی به درک تجددی در آستانه نهضت مشروطه
- سال انتشار: 1393
- محل انتشار: فصلنامه اسلام و مطالعات اجتماعی، دوره: 1، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JISS-1-4_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 582
نویسندگان
دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
چکیده
این مقاله به بررسی چگونگی تحول معنایی مفهوم«ملت» در آغاز آشنایی ایرانیان با منظومه فکری تجدد می پردازد. «ملت» در متون و ادبیات سنتی به معنای «دین» و مذهب است، اما در آغاز آشنایی ایرانیان با تجدد، جایگزین مفهوم «mation) به معنای اصالت ارادهٔ افراد خودآگاه دارای حق شد که اساساً مفهومی غیردینی و حتی ضد دینی است. مقاله نشان می دهد که سه عامل اصلی زمینه ساز این جایگزینی بوده اند: نخست رخدادهای سیاسی و اجتماعی شتابان میانهٔ دورهٔ قاجار که سبب شد «ملت» افزون بر دین، بر علمای دینی و پیروان دین نیز اطلاق شود و در نتیجهٔ پیوند خوردن با دینداران به جای دین، یک گام به مفهوم تجددی فرد محور nation نزدیک شود؛ دوم، نظر گروهی از روشنفکران نخستین مبنی بر این که اگر اندیشه های جدید در قالب مفاهیم دینی و سنتی مورد پذیرش جامعهٔ مذهبی ایران مطرح شود با مقاومت کمتری روبهرو شده و راه گسترش تجدد هموارتر خواهد شد. این رو، آگاهانه بر مفهوم «ملت» تاکید شد؛ زیرا برای ذهن ایرانیان آشنا و مأنوس بود؛ و سوم حصشہور فراگیر گروههای مختلف نخبگان ایرانی در امپراتوری عثمانی که در کشمکش با اندیشهٔ جدید nationalism قرار داشت و به ویژه ((نظام ملت) آن در حال تحول به (ملت عثمانی» و «ملت اسلام» و «ملت توران» و «ملت ترک» بود. ادبیات مفهومی و شیوههای بیانی نخبگان عثمانی در عصبر تنظیمات به فضای عمومی ایران وارد شد. برای انجام این تحقیق از اسناد و متون تاریخی، اشعار و فتاوا و رساله های دورهٔ میانی قاجاریه استفاده شده است.کلیدواژه ها
ملت، نظام ملت، عصر تنظیمات ،عثمانی، ملت گرایی، قاجاریه،تجدد، مشروطهمقالات مرتبط جدید
اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.