مزرد؛ اسپینل کرومیت در فناوری سرامیک های سنتی ایران

سال انتشار: 1387
محل انتشار: نخستین همایش فناوریهای بومی ایران
کد COI اختصاصی: DOMESTICTECH01_038
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 2646

نویسندگان

شرکت چینی شکس

پژوهش گر آزاد

چکیده

مزرد muzzarad یکی از مواد اولیه ای است که در فناوری سرامیک های سنتى ایران به عنوان رنگدانه pigment ویا رنگینه stain مشکی جهت ترسیم خطوط و کناره های دور نقوش و طرح ها ( سیا قلم syā qalam ، سیاه قلم )، حداقل در طى هزار سال اخیر مورد استفاده قرار گرفته است .در کتب کانى شناسى قدیم در مورد ماهیت این ماده معدنى هیچ گونه اطلاعاتى ارائه نشده است .در فناورى سرامیک ایران رنگدانه ها و رنگینه هاى دیگرى براى رنگ مشکى - مثل رنگدانه حاصل از اکسید هاى منگنز و آهن – شناخته شده و مورد استفاده بوده اند، ولى در مورد علت استفاده از مزرد بعنوان سیا قلم جهت ترسیم خطوط ، اطلاعات دقیقى در دست نبوده است. در این مقاله ابتدا ضمن معرفى مزرد ، در مورد پیشینه این کانى بحث گردیده و سپس به نظرات پژوهشگران مختلف در مورد ماهیت و فرمول شیمیایى این ماده اشاره شده است . در ادامه درباره علت و یا حداقل یکى از علل استفاده از مزرد، بعنوان سیاه قلم جهت ترسیم خطوط ، بحث گردیده و در نهایت نتیجه گیری شده است که مزرد ،قطعا" همان کرومیت بوده و ساختمان بلوری کرومیت که یک اسپینل spinel طبیعی مى باشد کمک مى نماید که این ماده در مذاب لعاب قلیایی حل نگردیده و در نتیجه از اغتشاش و در هم رفتگی خطوط نقوش و طرحهای تزئینى جلوگیرى نماید . این خاصیت در سایر رنگینه های مشکی که فاقد ساختمان اسپینل می باشند وجود ندارد و سفالگران سنتی ایران با شناخت نسبت به این خاصیت مزرد ، از آن براى رسم خطوط استفاده می نموده اند.

کلیدواژه ها

مزرد ،سیاه قلم ، فناوری سرامیکهاى سنتی ، کرومیت ، سرامیک صفوی

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.