توحید اخلاقی - استادیار، دانشکده عمران، دانشگاه تبریز
سید ابراهیم گلابی - دانشکده فنی – مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند

روش آنالیز طیفی امواج سطحی (SASW) یکی از آزمایشات جدید غیر مخرب برای ارزیابی خواص سیستم های لایه ای خاک و روسازی می باشد که در دهه های اخیر توسعه یافته و از آن در موارد عملی زیادی استفاده می شود . این روش پروفیل سختی محیط های لایه ای نظیر زمین های طبیعی و سیستم های روسازی را با استفاده از خاصیت پراکندگی امواج سطحی در سیستم های لایه ای تعیین می کند . در این روش، ابتدا امواج رالی با استفاده از یک منبع ضربه ای تولید شده و پس از عبور از سیستم لایه ای مورد نظر، با بهره گیری از چند گیرندة قرار گرفته در فواصل معینی از منبع مذکور، ثبت می گردند . آنگاه منحنی پراکندگی تجربی سیستم لایه ای، با بهره گیری از اطلاعات به دست آمده از گیرنده ها ساخته شده و با رسم منحنی پراکندگی تئوریکی و به کمک روش های برگردان، پروفیل سیستم لایه ای مورد نظر به دست می آید. در این مقاله ابتدا با مروری بر نحوة انتشار امواج در محیط های لایه ای ، از روش تامسون – هسکل برای تشکیل منحنی پراکندگی امواج رالی در سیستم های لایه ای استفاده شده و نرم افزار مربوطه برای تعیین و رسم منحنی پراکندگی مود اول موج رالی طراحی و تدوین گردیده است . در مرحله بعد اثر لایه بندی خاک بر روی منحنی پراکندگی تئوریکی سیستم های لایه ای مورد بررسی قرار گرفته است . همچنین نحوة پراکندگی امواج رالی با مودهای بالاتر و تاثیر لایه بندی سیستم های لایه ای بر روی منحنی پراکندگی مودهای مختلف موج رالی مورد تجزیه و تحلیل و بحث واقع شده اند.