ماهیت و حکم اخلاقی سوءظن

سال انتشار: 1393
محل انتشار: چهارمین همایش ملی اخلاق و آداب زندگی
کد COI اختصاصی: ETHICS04_016
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 957

نویسندگان

دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه اخلاق

دانشیار گروه فلسفه دانشگاه زنجان

چکیده

سوءظن به معنای بدگمانی، از رذایل قوه ی عاقله و از صفات رذیله قوه غضبیه و نتیجه جبن و ضعف نفس است. مقصود از سوءظن این است که ظن سوءیی به قلب راه داده شود و نفس نسبت به آن مایل شود. منشا سوءظن، خطورات و وساوس شیطانی است که به علت عدم علم و شناخت کافی زمینه ی نفوذ به ذهن و قلب آدمی را پیدا می کند. به طور کلی سوءظن در سه مرحله قابل بررسی است: 1-گمان بد نسبت به دیگران که بدون اختیار به ذهن انسان خطور می کند ولی در رفتار و گفتار نمود پیدا نمی کند؛ 2-گمان بد نسبت به دیگران که با تایید قلبی همراه است، اما در حالات و رفتار نمود پیدا نمی کند؛ 3-گمان بد نسبت به دیگران که در رفتار و گفتار آشکار می کند. قسم اول قطعاً حرام نیست؛ اما چنانچه تکرار شود، ملکه نفس می شود و قسم دوم را ایجاد می کند. سهل انگاری در این مرحله، قسم سوم را ناشی می شود که سبب بروز آسیب های فردی از جمله سست شدن منزلت اجتماعی است. همچنین رذائل اخلاقی دیگر مانند تجسس، غیبت و جدایی و تنافر از تبعات اجتماعی ناشی از سوءظن است. از آن جایی که اخلاقیون اهمیت زیادی برای پیشگیری از بروز مشکلات رفتاری قائلند از این رو قدرت تمیز وسوسه از الهام تا حد زیادی می تواند از نفوذ خطورات شیطانی درمرحله اول جلوگیری کند. در این مقاله برآنیم، تا با شناخت قوای نفسانی و منشاء ایجاد سوءظن و موارد جواز و حرام آن را با تکیه بر دیدگاه اخلاق اسلامی بررسی کنیم.

کلیدواژه ها

اخلاق، سوءظن، قوه عاقله، قوه غضبیه

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.