امیر احمدیان یزدی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
عبدالله رستگار پیمانی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

نماتدهای مولد گره ریشه (Meloidogyne spp) یکی از مهمترین عوامل خسارت زا بر محصولات سبزی وصیفی خصوصا گوجه فرنگی می باشند. این انگل بصورت گسترده و با شدت آلودگی متفاوت در مزارع گوجه فرنگی استان خراسان رضوی وجود دارد. طی سه سال مطالعه نماتدهای مولد گره ریشه ضمن بازدید از مزارع گوجه فرنگی استان، علف های هرز آلوده به نماتد همراه با خاک اطراف ریشه جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردیدند. پس از استخراج نماتدهای ماده بالغ از ریشه های آلوده علف های هرز جمع آوری شده با توجه به خصوصیات شکل شناسایی شبکه کوتیکولی انتهای بدن نماتدهای ماده بالغ (perineal pattern) وسایر خصوصیات مرفولوژیک و مرفومتریک لاروهای سن دوم و نماتدهای ماده بالغ اقدام به شناسایی گونه های مختلف نماتد گردید و بدین ترتیب 4 گونه javanica Meloidogyne , M. incognita , M.hapla و M.arenaria روی علف های هرز استان که عمدتا به 2 خانواده Solanaceae و Amaranthaceae تعلق داشتند مشخص گردید. مطالعه نژادهای فیزیولوژیک نماتد با توجه به رغبت و توان غده زایی جمعیت های مختلف نماتدهای مولد گره ریشه جمع آوری شده در مقابل میزبان های افتراقی با 6 گیاه محک (توتون، پنبه، فلفل، هندوانه، بادام زمینی و گوجه فرنگی) انجام گرفت و نژادهای 2 و 4 گونه M.incognita و نژاد 2 گونه M.arenaria در مناطق نمونه برداری متمایز گردید.

گوجه فرنگی، علف هرز، نماتد مولد گره ریشه