پایش تغییرات کاربری اراضی حریم و بستر رودخانه قشلاق با استفاده از تکنیک های سنجش از دور و تاثیر آن بر روی سیلاب
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: دوفصلنامه مدیریت اراضی، دوره: 12، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_LMJ-12-2_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 77
نویسندگان
کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
دانشیار، گروه آموزشی جغرافیا دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
چکیده
به دلیل تغییر و تحولات ناشی از عوامل طبیعی و انسانساخت که در حوضه آبریز و در طول مسیر رودخانه ایجاد میشود، الگوی جریان دائما دستخوش تغییر میگردد. بدیهی است شناخت پدیدهها و آثار ناشی از تغییرات آنها بر شرایط جریان، میتواند نقش موثری در به حداقل رساندن خسارات و مشکلات ناشی از سیل و نیز بهرهبرداری بهینه از رودخانه ایفاد نماید. در حوضه قشلاق توسعه اراضی زراعی و باغی در اراضی حاشیه رودخانه در سه دهه گذشته سبب افزایش تراکم کاربریها در اطراف رودخانه و فشار بیشتر بر این منبع آبی شده است. بدین منظور در تحقیق حاضر ابتدا با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست ۸ سنجنده OLI/TRIS و لندست ۵ سنجنده TM در سامانه گوگل ارث انجین با قدرت تفکیک مکانی ۳۰ متر و روش طبقهبندی جنگل تصادفی، کاربری اراضی برای سالهای ۱۹۹۰، ۲۰۰۰، ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ تهیه شده و تغییرات ایجاد شده در هر دوره مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین تغییرات مربوط به دوره سوم یعنی سال ۲۰۲۰-۲۰۱۰ است که کاربری مسکونی ۲۳/۳ درصد، زراعت دیم ۵۷ درصد، و زراعت آبی ۵۲/۷ درصد افزایش یافته است؛ درحالیکه مراتع ۱۶/۹ درصد کاهش یافته است. تغییرات کاربری اراضی همچنین در بستر، حریم و گستره عرضی رودخانه مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج نشاندهنده افزایش مساحت مناطق مسکونی و گسترش تصرفات در دورههای مختلف به میزان ۱۵۴/۱ درصد در دوره ۲۰۰۰-۱۹۹۰، ۶۰ درصد در دوره ۲۰۱۰-۲۰۰۰ و ۳۱/۳ درصد در دوره ۲۰۲۰-۲۰۱۰ در بستر رودخانه قشلاق بوده است که در این خصوص باید اقدامات لازم جهت رفع تصرفات و بازگشایی صورت گیرد. سپس با توجه به شدت بارندگی در زمان تمرکز زیر حوضه های مطالعاتی و دوره بازگشتهای مختلف و همچنین مقادیر CN که از تلفیق نقشههای کاربری اراضی استخراج شده و نقشههای گروه هیدرولوژیک خاک، تولید شده و دبی پیک حوضه در سالهای مطالعاتی در محیط نرمافزار HEC-HMS تعیین گردیدند. نتایج نشان میدهد که دبی پیک سیلاب در طی زمان روند افزایشی داشته است. بیشترین تغییرات درصد دبی پیک مربوط به دوره سوم (۲۰۱۰-۲۰۲۰) است که به دلیل کاهش کاربری مرتع و افزایش کاربریهای زراعت و مسکونی، پتانسیل تولید رواناب و در نهایت CN افزایش یافته و این موضوع سبب افزایش دبی پیک حوضه شده است.کلیدواژه ها
تغییرات کاربری اراضی, سیلاب, تکنیک سنجش از دور, مدل هیدرولوژیک HEC-HMS و حوضه قشلاقاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.