شناسایی و تبیین مولفه های اصلی پایداری نهادهای مشارکتی در پروژه های مدیریت مشارکتی مقابله با بیابان زایی در استان خراسان جنوبی
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: مجله تحقیقات مرتع و بیابان ایران، دوره: 31، شماره: 3
- کد COI اختصاصی: JR_IJRDR-31-3_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 117
نویسندگان
استادیار پژوهش، بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
دکتری منابع طبیعی و پژوهشگر پژوهشکده سوانح طبیعی. تهران. ایران
پژوهشگر توسعه روستایی و مسائل اجتماعی منابع طبیعی و کشاورزی، گرگان، ایران
کارشناس اجرایی، پروژه بین المللی ترسیب کربن، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان جنوبی، ایران
چکیده
چکیده سابقه و هدف نهاد مشارکتی، اولین و ضروریترین رکن تقویت سرمایه اجتماعی به حساب آمده که پایداری آن ضامن بقا و استمرار مشارکت اجتماعات محلی در پروژههای مدیریت منابع طبیعی است. گروه توسعه روستا و صندوق اعتباری خرد، دو نهاد اجتماعی و اقتصادی مهم در اجرای پروژه بینالمللی احیای اراضی جنگلی و تخریب یافته با تاکید ویژه بر اراضی حساس به خاک های شور و اراضی مستعد فرسایش بادی (RFLDL) در شهرستان سرایان استان خراسان جنوبی بوده که درسآموختههای ارزشمندی از مشارکت بهرهبرداران در اجرای اثربخشتر پروژههای مقابله با بیابانزایی به همراه داشتهاند. پایداری این نهادها منوط به شرکت و فعالیت اعضا در نشست های تصمیم گیری گروه های توسعه در جهت تقویت سرمایههای اجتماعی، اقتصادی، انسانی، طبیعی و فیزیکی روستا و همچنین رعایت مقررات آییننامه صندوق اعتباری خرد و واریز مبالغ خرد ماهانه است. با اینحال فعالیت کم یا انحلال برخی از این نهادها، امروزه به یکی از چالشها و دغدغههای مهم کارشناسان اجرایی پروژه یادشده تبدیل شده است. تحقیق حاضر با هدف تبیین عوامل اصلی عدم پایداری این نهادها به انجام رسید. مواد و روش ها این تحقیق از نظر روش، توصیفی-تحلیلی، از نظر هدف، کاربردی و روش گردآوری اطلاعات به دو روش اسنادی و پیمایشی است. جامعه هدف، کلیه اعضای گروههای توسعه روستا و صندوقهای اعتباری خرد در روستاهای هدف اجرای پروژه RFLDL در شهرستان سرایان است. ابزار سنجش تحقیق، پرسشنامه محققساخته بوده، که بر اساس فرمول کوکران و تطبیق با جدول کرجسی و مورگان ، ۹۶ نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. پس از تایید روایی با نظر متخصصان، پایایی پرسشنامه برابر ۸۳/۰ به دست آمد که نشان از قابلیت اعتماد مناسب است. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار ۲۲SPSS انجام گرفت. بررسی رابطه بین متغیرها با استفاده از نرم افزار Smart PLS۳ انجام شد. برای این منظور بار عاملی هر یک از گویه ها به دست آمد. نتایج نتایج مربوط به تبیین مولفه های اصلی پایداری نهادهای مشارکتی در قالب ۴ گروه عوامل اجتماعی – فرهنگی، اقتصادی -معیشتی، آموزشی – ترویجی و سیاستگذاری- مدیریتی طبقه بندی و اولویت بندی شد. بر این اساس در عوامل اجتماعی – فرهنگی گویه های "عدم توجه به ویژگی های ساختاری و ترکیب گروه ها"، "فقدان تعهد و احساس مسئولیت لازم در بین اعضای گروه" و "فقدان الگوی مشخص برای حفظ و بقای گروه ها"، در عوامل اقتصادی گویه های "سرمایه مالی اندک صندوق"، "پایین بودن مبلغ تسهیلات صندوق" و "ناتوانی صندوق در انعقاد قرارداد و جذب سرمایه از سایر منابع"، در عوامل آموزشی – ترویجی گویه های "هم زمان نبودن مهارت آموزی با اعطای وام " و "ناکافی بودن آموزش ها برای استفاده موثر از تسهیلات" و در عوامل سیاستگذاری- مدیریتی گویه "تامین نشدن تسهیلات دولتی برای حمایت از صندوق ها" دارای بیشترین اولویت بودند. نتایج بررسی فرضیهها و تحلیل مسیر نیز نشان داد که مولفه ی مدیریتی- سیاستگذاری با ضریب ۵۸۱/۰-۰، قویترین تاثیر منفی و معنیداری را بر پایداری نهادهای مشارکتی در سطح ۹۹ درصد داشته است. نتیجه گیری به طور کلی نتایج این تحقیق نشان می دهد عوامل سیاستگذاری – مدیریتی و عوامل اجتماعی (بخصوص ساختار و ترکیب نهادها) به عنوان مهمترین عوامل پایداری نهادهای مشارکتی محسوب میگردند. لذا پیشنهاد می شود کارشناسان وتسهیلگران، ابتدا هماهنگی و انسجام سازمانی را در سطح دستاندرکاران دولتی تقویت بخشیده و ضمن تامین اعتبارات مناسب، موانع حقوقی پیشروی مشارکت اجتماعات محلی در اجرای پروژههای مقابله با بیابانزایی را مرتفع سازند. همچنین لازم است مطالعات تحلیل شبکه ، به منظور دستیابی به ترکیب مناسب اعضا، در مرحله تاسیس و استقرار نهادها مد نظر قرار گیرد.کلیدواژه ها
سرمایه اجتماعی, تحلیل شبکه, انسجام سازمانی, مشارکت, پروژه بین المللی RFLDL, سرایاناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.