جستاری در مطالعات "خاطره ی مکان" در پژوهش های فارسی زبان (مروری بر سال های ۱۳۸۵-۱۴۰۱)

  • سال انتشار: 1403
  • محل انتشار: فصلنامه مطالعات شهری، دوره: 13، شماره: 50
  • کد COI اختصاصی: JR_URBS-13-50_002
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 117
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

نینا قصلانی

پژوهشگر دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

آزاده آقالطیفی

استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

مرجان نعمتی مهر

دانشیار گروه طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

حمید ندیمی

استاد گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

معماری و شهرسازی با محیط ارتباط دارند. محیط، ظرف تجربیات فردی و جمعی افراد است و خاطره را شکل می­دهد. مطالعات خاطره یک زمینه تحقیقاتی رو به رشد است که بر روی طیف وسیعی از رشته ها از قبیل علوم اجتماعی، علوم انسانی، مطالعات منظر و معماری و شهرسازی تمرکز دارد. پژوهش­هایی در ایران و جهان در رابطه با خاطره در محیط­های انسان­ساخت صورت پذیرفته و هریک از دیدگاهی متفاوت به موضوع نگریسته­اند. مقاله حاضر با هدف تحلیل و تفسیر آنچه تاکنون در ایران منتشر شده و نیز برای پیشگیری از تکرار در این زمینه و یافتن شکاف­های تحقیقاتی موجود، به بررسی کیفیت مطالعات انجام شده، پرداخته است. این پژوهش به مرور نظام­مند مطالعات پیشین پرداخته و تعداد ۳۸مقاله و چهار رساله دکتری که خاطره موضوع اصلی آنها بوده، بر اساس شکل پریزما(موارد ترجیحی در گزارش مقالات) انتخاب و بررسی شده و با مطالعه ساختار و محتوای آنها به ترسیم چشم­انداز کنونی پژوهش­های با موضوع خاطره، دست یافته­است. نتایج بیانگر حجم روزافزون مطالعات خاطره با محوریت خاطره جمعی است. تکرار محتوایی پژوهش­های خاطره، توجه بسیار اندک به کاربران ویژه محیط مانند کودک، سالمند و ...، تمرکز تعداد زیادی از مطالعات بر شهر تهران، عدم بررسی خاطره در دوره­های سنی مختلف انسان و عدم توجه به خاطره فردی افراد از مکان­های ویژه مانند مکان­های کودکی، از جمله مشکلات مطالعات در این زمینه هستند. از جمله مقوله­های پرتکرار ترکیب­شده با خاطره می­توان به هویت، تعلق مکانی، دلبستگی مکان و احیا و بازسازی اشاره کرد. همچنین بیشترین تعداد مطالعات به خاطره در فضاهای شهری و میدان­های شهری پرداخته است.

کلیدواژه ها

خاطره, خاطره جمعی, مکان خاطره, مرور نظام مند

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.