خوانش آثار عفیفه لعیبی براساس نظریات لوسی ایریگاری
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: فصلنامه جلوه هنر، دوره: 16، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_JJHJOR-16-2_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 117
نویسندگان
دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ هنر جهان اسلام ، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
استاد گروه مطالعات عالی هنر، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران، نویسنده مسئول.
چکیده
مولفه زن در سراسر تاریخ به عنوان یکی از عناصر مهم تصویری در تمامی هنرها تحتتاثیر مسائل اجتماعی و سیاسی جامعه قرار گرفته و به شکلهای متفاوتی بروز یافته است. هنرمندان به طرق مختلفی از این مولفه برای بازگویی هویت از دست رفته زن و محو شدن آن در پشت گفتمان مردسالار رایج در جامعه بهره گرفتهاند. نقاشان متعددی همچون عفیفه لعیبی از مولفه زن جهت نمایاندن جایگاه زن در جامعه استفاده کرده و از دیدهای مختلفی این مولفه را به تصویر کشیدهاند که در واقع بسیاری از این آثار تداعی کننده نظریات فمینیستی در قالب نقاشی است. در همین راستا روشنفکران بسیاری نیز در هر دوره از تاریخ جهت بازپسگیری جایگاه اجتماعی زنان تلاش کرده و نظریات متعددی از خود ارائه کردهاند. لوسی ایریگاری از فیلسوفان و روانکاوان فرانسوی، حذف زنان از زبان مردسالاری را مورد بررسی قرار میدهد تا شکلهای بدیل نوشتار زنانه را پیدا کند که به زنان امکان میدهد خودشان را به خودشان معرفی کنند چرا که زنان در گفتمان مردسالار همواره به عنوان هویتی منفعل و وابسته تعریف شده و از قلمرو فرهنگ طرد شدهاند. پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی-تحلیلی به انجام رسیده، ابتدا به تعریف نظریات ایریگاری در زمینه واسازی تعاریف مربوط به هویت زنانه میپردازد و در ادامه خوانشی از آثار هنرمند عراقی، عفیفه لعیبی که فیگور زن یکی از مولفههای اصلی در نقاشیهای اوست براساس دیدگاه لوسی ایریگاری ارائه میدهد تا به این پرسش که چه شباهتهایی میان نظریات لوسی ایریگاری و آثار عفیفه لعیبی وجود دارد و چگونه میتوان آثار او را از این منظر تحلیل کرد؟ پاسخ دهد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که با تعاریفی که لوسی ایریگاری در مورد هویتیابی زنان ارائه داده، موارد متعددی را میتوان در آثار نقاشی عفیفه لعیبی با این نظریات تطبیق داد. یکی از انتقادهای لوسی ایریگاری به جایگاه اجتماعی زنان و هویت از دست رفته او به واسطه گرایش مردانه زبان و همچنین الگوی مادر-فرزندی بوده که این مفاهیم به وضوح در نقاشیهای عفیفه قابل مشاهده است. وی در بسیاری از آثار خود مفهوم مادر بودن را به تصویر کشیده و از طرف دیگر زنانی را به نمایش گذاشته که طبق اندیشه مردسالار غالب در جامعه، صرفا در امورات منزل گرفتار شده و مشغول برآورده ساختن امیال مردانه هستند.کلیدواژه ها
کلید واژهها: زن, هویت زنانه, لوسی ایریگاری, عفیفه لعیبیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.