فراترکیب اندیشه کوچ گری در تفسیر مدل تاب آوری اجتماعی شهری

  • سال انتشار: 1403
  • محل انتشار: فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره: 22، شماره: 76
  • کد COI اختصاصی: JR_GDIJ-22-76_004
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 240
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

طیبه اکبری

دانشجوی دکترای شهرسازی، واحد تهران مرکزی ،دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

محمود رضایی

دانشیار گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ایران

پاکزاد آزادخانی

استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری و معماری، موسسه آموزش عالی باختر ایلام، ایلام، ایران

چکیده

جدا از قابلیت­های فلسفی در مفهوم کوچ­گری، جامعه عشایری یا کوچ­نشین ازجمله شبکه­های انسانی است که کنش­های انطباقی، سرمایه­ای و انضباطی یا حکمروایی متفاوت در آن باعث بروز ظرفیت­های دیگری از دوام، تجارب، فرهنگ و مواردی این­چنینی نسبت به زندگی شهرنشینی می­شود. این قابلیت­ها فرصتی در بازبینی مفهوم تاب­آوری اجتماعی مبنی بر کوچ­نشینی فراهم می­سازد. نظر به بحران­ها و نابرابری­های اجتماعی در سال­های اخیر ضروری است تا مدل­های تاب­آوری اجتماعی با هدف کارآمدی بازتفسیر شوند.  این پژوهش به­دنبال تفسیری از مدل تاب­آوری اجتماعی در اندیشه کوچ­گری با روش فراترکیب است. راهبرد پژوهش حاضر کیفی و از نظر هدف بنیادی و از نگاه ماهیت و روش توصیفی – تحلیلی است. پژوهش به­روش توصیفی-تحلیلی انجام­ شده و دارای هدف و راهبرد بنیادی –کیفی است. همچنین در این پژوهش از روش نظریه برپایهای (داده­بنیاد) در تفسیر مدل با کمک کدگذاری سه گانه ۴۲ واقعه در ۲۸ مفهوم، هشت مقوله فرعی و سه مقوله اصلی استفاده شده­است. از تکنیک فراترکیب نیز برای غربالگری منابع این­گونه استفاده شده که متون مرتبط بین سال­های ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۱ از پایگاهای معتبر طی پنج گام مورد بررسی قرارگرفته­اند. تفسیر تاب­آوری اجتماعی با خوانش مفهوم کوچ­نشینی، سه مولفه اصلی را در این پژوهش پیشنهاد می­نماید که در سیالیت و کنش شدنی قابل فهم است: مولفه نخست «انطباق» است که به کنشگری­های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و محیطی وابسته است. مولفه دوم «سرمایه اجتماعی» است که تجمل­گرا و زینتی نبوده بلکه درونی و متکی به دانش، نوآوری و خطرپذیری است. «حکمروایی»، مولفه سوم مدل، پیشنهاد شده که با شاخص­هایی مثل ظرفیت سازی نهادی یا مشارکت در پیوند است و بیانگر نوعی حکومت شدنی به­جای بودنی است. مفاهیم اجتماعی اصیل همچون کوچ­گری و کوچ­نشینی دارای قابلیت­ها و تنش­های معنایی عمیق و غنی هستند و بر مبنای آن می­توان مدل­های معاصر اجتماعی مانند تاب­آوری را که دارای پیچیدگی و پویایی است، بازخوانی و تفسیر نمود. با توجه به ماهیت پژوهش­های تفسیری و مدل­ساز ، با درهم تنیدگی مفاهیم و ترکیب آن­ها می­توان با تفکر عمیق بر روی مفهوم سیال مثل کوچ­گری و اعمال نظرات صاحب نظران مختلف، درک نوین از مدل های اجتماعی داشت.

کلیدواژه ها

کوچ نشینی و تفکر کوچ گری, تاب آوری اجتماعی, فرآیند کنش انطباقی, سرمایه اجتماعی, حکمروایی

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.