تحلیل نگاره های سه حکایت عاشورا (وقایع تحریفی)در نسخه چاپ سنگی اسرارالشهاده (۱۲۶۸ق) موجود در کتابخانه ملی
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: مبانی نظری هنرهای تجسمی، دوره: 9، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_VISUA-9-1_003
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 206
نویسندگان
فارغ التحصیل دکتری هنر اسلامی دانشگاه تربیت مدرس
دانشیار دانشگاه تربیت مدرس
گروه آموزشی ارتباط تصویری، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
در پی زنده نگه داشتن نهضت عاشورا، نقلها و گزارشهای این واقعه به صورت مقتلالحسین، روایتهای متعددی از این حادثه را بازگو کرده است. در این میان، روایتهای تحریفی از واقعه عاشورا در برخی کتب به وفور مکتوب و تصویرآفرینی شده است. مقاله حاضر نیز به مطالعه یکی از این کتابها به نام اسرارلشهاده(دیوان سرباز)(۱۲۶۸ق) با طرح مسئله تحلیل تصاویر و مضامین سه حکایت از وقایع تحریفی روز عاشورا میپردازد. تحقیق با هدف بازشناسی نسخه مصور اسرارالشهاده موجود در کتابخانه ملی، واکاوی تصاویر و مفاهیم مذهبی در فرهنگ و باورهای عامیانه مردم عصر قاجار شکل گرفته است.سوال: تصویرآفرینی سه حکایت مورد نظر از کتاب اسرارالشهاده برگرفته از چه عواملی است و دارای چه ویژگیهای تجسمی و مضمونی است؟ نتایج حاصله از این تحقیق که به شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده است، نسخ بیشتری از کتاب اسرارالشهاده را در کتابخانه ملی شناسایی کرده است. سه حکایت تصویری این کتاب با عنوانهای زعفر جنی، پادشاه هندوستان در کربلا و شیر در کربلا از جمله روایتهای عامیانهای هستند که در کتب مذهبی نفوذ پیدا کردند اما در مقاتل معتبر رایج، درج نشدهاند. عناصر تجسمی آنها در سه بخش کلی قرار میگیرد. الف: عناصر ملهم از متن اسرارالشهاده و یا روایتهای تحریفی، ب: عناصر بصری برگرفته از سنتهای تصویری قاجار و ج: عناصر بصری ساخته ذهن هنرمند. هنرمند در پرداخت و بیان جزئیات این تصاویر، از متن کتاب و حتی روایات ارجاع شده فراتر رفته و از بنمایه خیال خود بهره برده است تا بدین گونه، تاثیر معنوی حکایت را بر مخاطب بیشتر کند.کلیدواژه ها
هنر دوره قاجار, نسخ چاپ سنگی, نسخه اسرارالشهاده, وقایع کربلا, تصویرسازی مذهبیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.