توسعه مدل مفهومی پیوند آب، غذا و انرژی (Nexus) در مدیریت آب در شبکه های آبیاری با استفاده از رویکرد پویایی سیستم ها
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، دوره: 14، شماره: 28
- کد COI اختصاصی: JR_JWMR-14-28_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 77
نویسندگان
Ph.D. Student, Department of Water engineering and Management, Faculty of Agriculture, University of Tarbiat Modares, Tehran, Iran
Department of Water engineering and Management, Faculty of Agriculture, University of Tarbiat Modares, Tehran, Iran
Department of Water engineering and Management, Faculty of Agriculture, University of Tarbiat Modares, Tehran, Iran
چکیده
چکیده مبسوط مقدمه و هدف: هدف اصلی این مقاله ارائه یک مدل مفهومی برای مدیریت یکپارچه شبکه آبیاری بر اساس پیوند آب، غذا و انرژی (Nexus) است. این امر مستلزم شناسایی دغدغههای اصلی مرتبط در شبکههای آبیاری، معرفی و انعکاس متغیرهای مهم تصمیمگیری و تعاملات بین آنها است که پویایی زنجیره های آب، غذا و انرژی را در مرزهای یک واحد (شبکه آبیاری) از یک حوضه آبریز توضیح میدهد. این رویکرد در مورد مدیریت شبکههای آبیاری کمتر مورد توجه قرار گرفته، که انتظار میرود با کاربرد آن، بخشی از مشکلات مدیریت شبکههای آبیاری مرتفع گردد. روش مورد استفاده در این تحقیق بر اساس بررسی ادبیات مدیریت زنجیره Nexus، مفاهیم پایداری و امنیت منابع آب، غذا و انرژی در شبکههای آبیاری، و رویکرد عملی پویایی سیستم است. بخش عمده تحقیق متکی بر فعالیت های میدانی شامل بازدید از شبکه های آبیاری و مصاحبه با خبرگان، متخصصان و تکنسینهای استانی، کاربران آب و کشاورزان، بوده است. متغیرهای مهم موثر بر مدیریت یکپارچه شبکههای آبیاری شناسایی شدند، که در طراحی چارچوب، تجزیه و تحلیل، و تعیین الگوهای رفتاری بکار رفتهاند. مواد و روشها: هشت دغدغه اصلی شبکههای آبیاری بهعنوان مکانیزمهای مهم پویایی سیستم برای هر دو سطح (مدیریت شبکه و مدیریت مزرعه) به شرح زیر شناسایی شد: - زیرسیستم محدودیت منابع آب در حوزه یک شبکه آبیاری که رشد مهمترین حلقه اقتصادی منطقه را متاثر میکند (الگوی محدودیت رشد). - زیرسیستم ترکیبی در مواجهه با ضعف شاخص عدالت در شبکه آبیاری (الگوی موفقیت در پی موفق در کسب منابع آب بیشتر، الگوی جابجایی مشکل در تامین نیاز آبی کشاورزان پاییندست و الگوی تهدید و تشدید در افزایش میزان نیاز آبی حاصل از تغییرات الگوی کشت در کل کشاورزی منطقه). - زیرسیستم مجموعه اقدامات شخصی و مدیریتی در مواجهه با کسری حجم آب موجود در دسترس شبکه حاصل از اتخاذ تصمیمات بدون پشتوانه بلندمدت (الگوهای ترکیبی راهحلهای منجر به شکست در تامین نیاز آبی از منابع زیرزمینی، تخصیص منابع بیشتر آبی جهت تامین تعهدات شبکه و تغییرات در الگوی کشت جهت تحصیل محصول بیشتر). - زیرسیستم مجموعه تصمیمات فردی کشاورزان و راهکارهای مقطعی مدیران در مواجهه با نیاز آبی تامین نشده در بخش کشاورزی (الگوی ترکیبی از راهحلهای منجر به شکست جهت دسترسی غیرمجاز به منابع زیرزمینی و الگوی جابجایی مشکل در مواجهه مدیران شبکه با مشکل برداشت های غیرمجاز با ارائه راهحل انسداد چاه ها). - زیرسیستم میزان عملکرد محصول (معضل استفاده از نهادههای کشاورزی) (الگوی ترکیبی راهحلهای منجر به شکست در استفاده کشاورزان از نهاده های کشاورزی و عواقب شوری اراضی و همچنین افزایش سطح زیر کشت در رسیدن به محصول بیشتر). - زیرسیستم مواجهه با مهمترین معضل بخش کشاورزی (بهرهوری آب در کشاورزی)، (الگوی جابجایی مشکل در برخورد مسئولان شبکه در بهبود میزان بهره وری آب از طریق بهبود راندمان شبکه در مقابل راهحل بهبود بهرهوری آب در سطح بلوکهای زراعی و الگوی راهحل منجر به شکست توسعه طرح تحویل توافقی با ابزار آموزش به کشاورزان در مقابل تاثیرات بلندمدت مدیریت بیشتر آب تحویلی به کشاورزان). - زیرسیستم کاهش محسوس مطلوبیت شبکه (الگوی تقلیل اهداف مطابق با فشارهای وارد به مسئولان شبکه و نهایتا تنزل اهداف اولیه طرح شبکه آبیاری که نیازمند بازنگری در زیرساختهای سازهای و توانمندسازی مدیریتی در شبکه آبیاری است). - زیرسیستم تبیین شاخص نکسوس بهعنوان اصلیترین شاخص ترکیبی از منظر آب، غذا و انرژی (ارائه راهکار بهبود مطلوبیت در مقابل افزایش سطح زیر کشت بهعنوان راهحل بیاثر در این زمینه). یافتهها: با توجه به دغدغههای اصلی، الگوهای رفتاری، بر اساس سازوکارهای تصمیمات آببران و مدیران شبکه، در بازههای زمانی کوتاهمدت و بلندمدت، و عوارض جانبی آنها تبیین و شناسایی شدند. شش الگوی سیستمیک که ابزار پویاییشناسی شبکه آبیاری و پیشبینی آینده مطلوبیت شبکه بر اساس زنجیره آب، غذا و انرژی (Nexus) است تشخیص داده شد. این الگوها عبارتند از: محدودیت رشد، تهدید و تشدید، راهحلهای منجر به شکست، موفقیت برای موفق، تقلیل اهداف و انتقال بار مسئولیت. نتیجهگیری: بهعنوان یک نتیجه از این تحقیق، یک مدل مفهومی توسعه داده شده است که رهیافت اصلی آن توصیه جهت اصلاح فرآیند موجود طرحهای توزیع بههمراه اصلاح در شیوه الگوی کشت و سطح مطلوب کشاورزی منطبق با طرح اولیه و نیاز کشاورزان میباشد.کلیدواژه ها
Conceptual Model, Interlinkages (Nexus), Integrated Management, Irrigation Network, System Dynamics, Water-Food-Energy, پویایی سیستم ها, پیوند آب- غذا- انرژی, شبکه های آبیاری, مدیریت یکپارچه, نکسوساطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.