حسین کوهستانی عین الدین - دانشیار گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
طاهره ملکی - دکتری توسعه کشاورزی، گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
مرضیه کشاورز - استادیار گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور فیروز آباد فارس، فیروز آباد، ایران.

شرایط نامساعد اقتصادی- اجتماعی حاکم بر جوامع روستایی، سبب آسیب­ پذیری بیشتر آن ها در برابر خشکسالی شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر آسیب پذیری خانوار کشاورز در هنگام رویارویی با خشکسالی است. جامعه آماری تحقیق، ۳۳۲۹ خانوار کشاورز ساکن دهستان درودفرامان بودند که از میان آن ها، ۱۷۲ خانوار، با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی چندمرحله ­ای، به­ عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ­ها، پرسشنامه­ ای محقق ساخته بود که روایی و پایایی آن تایید شد. بر اساس یافته­ های پژوهش، خانوارهای کشاورز در سه طبقه کمتر آسیب­ پذیر (۲۱/۵ درصد)، متوسط آسیب ­پذیر (۵۵/۲ درصد) و بیشتر آسیب­ پذیر (۲۳/۳ درصد) قرار گرفتند. هم­چنین، بر اساس نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس یک­ طرفه، آسیب­ پذیری خانوارهای کشاورز از منظر مولفه­ های سازنده توان سازگاری و حساسیت مانند سطح سواد سرپرست خانوار، میانگین میزان اراضی زراعی و باغی ملکی، نرخ آبیاری، تعداد ماشین آلات کشاورزی، تعداد افراد بیکار خانوار کشاورز، تعداد افراد مهاجر خانوار کشاورز، میزان آب آبیاری مورد استفاده و میزان اراضی زراعی و باغی خسارت دیده از خشکسالی با یکدیگر متفاوت بود. این بدان معنا است که میزان آسیب ­پذیری خانوار کشاورز تحت تاثیر این مولفه ­ها قرار دارد. دستاوردهای حاصل از این پژوهش، به برنامه ریزان مبارزه با خشکسالی کمک می­کند تا اعتبارات محدود خشکسالی را به روستاهای دارای آسیب ­پذیری بیشتر اختصاص دهند.

آسیب پذیری, توان سازگاری, شدت, حساسیت, خشکسالی, شهرستان کرمانشاه