بررسی علل و چگونگی تمرکزگرایی تهران در سه دهه گذشته
- سال انتشار: 1394
- محل انتشار: مجله پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره: 47، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_JHGR-47-2_009
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 555
نویسندگان
دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه گیلان
استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری وعضو قطب برنامه ریزی و توسعه پایدارگردشگری، دانشگاه تهران
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه گیلان
چکیده
ایران بهعنوان یکی از کشورهای درحال توسعه، تا قبل از آغاز قرن حاضر، نظام شهری نسبتآ متعادلی داشته است، اما با بهوجودآمدن حکومت متمرکز، تکیه بر درآمدهای نفتی و تزریق آن به قطبهای انتخابشده، بهویژه تهران، زمینه تمرکزگرایی فراهم شده و سبب شکلگیری و کاهش تعادل سرزمینی شده است. بهعلاوه، عوامل سیاسی، اقتصادی، زیرساختی، جمعیتی و نیروی انسانی نیز به تمرکزگرایی تهران دامن زده است و فاصله تهران از سایر مناطق کشور را افزایش داده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، توصیفی- تحلیلی است. با استفاده از مطالعات کتابخانهای، به بررسی روند شکلگیری تمرکزگرایی در ایران و مرکز توجه آن، تهران پرداخته میشود و سپس با استفاده از روش شاخص ناموزون موریس، نابرابری و فاصله ایجادشده بین مناطق مختلف کشور- که بهنوعی محصول تمرکزگرایی است- بررسی میشود. درنهایت، با بهرهگیری از سالنامههای آماری، عواملی که به تمرکزگرایی دامن زدهاند، از نظر کمی و آماری بررسی میشود تا وضعیت تهران در این میان مشخص شود. نتایج نشان میدهد که استقرار درازمدت دولت مرکزی در تهران، ساختار سیاسی و اداری متمرکزی را در این شهر پایهریزی کرده است که نتیجه آن زهکشکردن بخش وسیعی از جمعیت، فعالیت و امکانات به این محدوده جغرافیایی بوده است؛ بهگونهای که اغلب امکانات مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، یا در تهران متمرکزند یا از تهران کنترل میشوند.کلیدواژه ها
تمرکززدایی, تمرکزگرایی, توسعه نامتوازن, تهران, نابرابریاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.