مریم ابریشمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد آگروتکنولوژی،گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
جلال جلیلیان - استاد گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
سعید حیدرزاده - دانش آموخته دکتری زراعت، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز پرورش و اصلاح نژاد گاومیش شمال غرب کشور در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل شرایط متفاوت آبیاری در ۳ سطح (آبیاری بعد از تخلیه ۴۰ ،۶۰ و ۸۰ درصد آب قابل استفاده) به عنوان عامل اول و کاربرد منابع مختلف کودی در پنج سطح {شیمیایی، زیستی، آلی، نانو و شاهد}به عنوان عامل دوم بودند. پارامترهای پروتئین خام، قابلیت هضم ماده خشک، کربوهیدرات محلول در آب و عملکرد پروتئین تحت منابع مختلف کودی در شرایط متفاوت آبیاری در مقایسه با تیمار شاهد بهبود یافت. با تاخیر در آبیاری ماده خشک، خاکستر علوفه و ارزش نسبی تغذیه ای کاهش یافت در حالی که تنش کم آبی باعث افزایش میزان الیاف نامحلول شوینده های اسیدی و خنثی شد. همچنین بیشترین میزان ماده خشک، خاکستر علوفه و ارزش نسبی تغذیه ای تحت مصرف کود نانو بود. شرایط آبیاری بعد از تخلیه ۴۰ نسبت به ۸۰ درصد آب قابل استفاده، به ترتیب سبب افزایش ۲۴، ۱۴ و ۱۸ درصد وزن خشک برگ، ساقه و عملکرد علوفه شد. بیشترین وزن خشک برگ، ساقه و عملکرد علوفه به ترتیب با ۱۱۷۳۸، ۱۶۷۶۴ و ۲۷۹۳۸ کیلوگرم در هکتار در کود نانو بدست آمد. به طور کلی نتایج نشان داد که کودهای نانو و آلی در مقایسه با سایر منابع کودی در شرایط تنش کم آبی از کارایی بیش تری در بهبود ویژگی های کمی و کیفی سورگوم علوفه ای برخودار بودند.

تنش کم آبی, سورگوم, قابلیت هضم ماده خشک, عملکرد پروتئین, کود نانو