جمال احمدی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، سنندج، ایران.

شهر سنندج که اخیرا، از طرف یونسکو به عنوان شهر خلاق موسیقی[i] ثبت جهانی شد، از نظر ادبی و فرهنگی نیز در سطح بالایی قرار دارد. از زمانی که این شهر به سال ۱۰۴۶ ه.ق، به دارالایاله اردلانها تبدیل شد و سلیمان خان اردلان، قلعه محکمی در مرکز آن بنا کرد و رسما به شهر بدل شد، همواره یکی از مراکز فرهنگی – ادبی بوده و شاعران و نویسندگان فراوانی را در دامن خود پرورش داده است. پرسشی که در این پژوهش مطرح است و نویسنده در جست و جوی پاسخ آن بر­می­آید، این است که با آنکه شهر سنندج، کرد نشین بوده، دلایل و علل اقبال شاعران از آغازین روزهای بنای این شهر، به سرودن شعر به زبان فارسی چه بوده است. نتایج این پژوهش - که به روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه­ای به انجام رسیده - حاکی از آن است که جغرافیای سیاسی، دست نشانده بودن حکام اردلان و وابستگی شدید آنها به حکام صفوی و اخلاف آنها، ضعف احساس ملیت و ناسیونالیسم کردی و سرانجام مذهب برخی از حاکمان اردلان، مهمترین عوامل اقبال شاعران سنندج به شعر فارسی از آغاز سده یازده تا سقوط سلطنت است. [i] . بدون اینکه وجه تسمیه این نامگذاری را انکار کنم و یا آن را نادرست بدانم، اما باید بیان کنم که نامیدن شهر سنندج به تنها شهر خلاق موسیقی و فراموش کردن جوانب دیگر این شهر، خطایی است که ممکن است بر آیندگان و فرزندان ما تاثیر نامطلوب بگذارد. در منابع گذشتگان ما، این شهر همواره دارالعلم نامیده شده و به نظر می­رسد وجود عالمان طراز اول در این شهر، امثال بدیع الزمان سنندجی و مفتی­زاده­ها و حمدی و مردوخ و مردوخ روحانی و ده­ها شخصیت تاثیر گذار دیگر دلیل کافی بر دارالعلم بودن سنندج تواند بود.شهر سنندج که اخیرا، از طرف یونسکو به عنوان شهر خلاق موسیقی[i] ثبت جهانی شد، از نظر ادبی و فرهنگی نیز در سطح بالایی قرار دارد. از زمانی که این شهر به سال ۱۰۴۶ ه.ق، به دارالایاله اردلانها تبدیل شد و سلیمان خان اردلان، قلعه محکمی در مرکز آن بنا کرد و رسما به شهر بدل شد، همواره یکی از مراکز فرهنگی – ادبی بوده و شاعران و نویسندگان فراوانی را در دامن خود پرورش داده است. پرسشی که در این پژوهش مطرح است و نویسنده در جست و جوی پاسخ آن بر­می­آید، این است که با آنکه شهر سنندج، کرد نشین بوده، دلایل و علل اقبال شاعران از آغازین روزهای بنای این شهر، به سرودن شعر به زبان فارسی چه بوده است. نتایج این پژوهش - که به روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه­ای به انجام رسیده - حاکی از آن است که جغرافیای سیاسی، دست نشانده بودن حکام اردلان و وابستگی شدید آنها به حکام صفوی و اخلاف آنها، ضعف احساس ملیت و ناسیونالیسم کردی و سرانجام مذهب برخی از حاکمان اردلان، مهمترین عوامل اقبال شاعران سنندج به شعر فارسی از آغاز سده یازده تا سقوط سلطنت است. [i] . بدون اینکه وجه تسمیه این نامگذاری را انکار کنم و یا آن را نادرست بدانم، اما باید بیان کنم که نامیدن شهر سنندج به تنها شهر خلاق موسیقی و فراموش کردن جوانب دیگر این شهر، خطایی است که ممکن است بر آیندگان و فرزندان ما تاثیر نامطلوب بگذارد. در منابع گذشتگان ما، این شهر همواره دارالعلم نامیده شده و به نظر می­رسد وجود عالمان طراز اول در این شهر، امثال بدیع الزمان سنندجی و مفتی­زاده­ها و حمدی و مردوخ و مردوخ روحانی و ده­ها شخصیت تاثیر گذار دیگر دلیل کافی بر دارالعلم بودن سنندج تواند بود.

سنندج, شعر, حاکمان اردلان, ملیت گرایی, کرد