جنوب دریاچه ارومیه در عصر آهن۳: مدارکی جدید از مهاباد

  • سال انتشار: 1402
  • محل انتشار: فصلنامه مطالعات باستان شناسی، دوره: 15، شماره: 1
  • کد COI اختصاصی: JR_JARCS-15-1_002
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 115
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

واحد جولائی

گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران

رضا رضالو

گروه باستان شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

کریم حاجی زاده

گروه باستان شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

بهروز افخمی

گروه باستان شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

به استناد شواهد تاریخی، جنوب دریاچه ارومیه در عصر آهن۳ (۸۰۰ – ۵۵۰ پ.م ) محل زندگی اقوام مختلف بوده است و از نظر سیاسی، میان پادشاهی­های کوچک تقسیم شده بود که مرزهای سیاسی آن­ها با نزاع قدرت­های منطقه­ای آشور و اورارتو بر سر تصاحب منطقه تغییر می­یافت. در این میان، اقتدار و وسعت قلمرو پادشاهی مانا بیش از سایرین بوده است. با اینکه منطقه مهاباد بخش اصلی قلمرو پادشاهی مانا را در برمی گرفت، اما در مطالعات باستان­ شناسی عصر آهن۳، کمتر به آن توجه شده است. در فروردین ماه ۱۳۹۶ بررسی بخش مرکزی شهرستان مهاباد با هدف شناخت سکونت­گاه­ های عصر آهن۳ و مطالعه خصوصیات، تحلیل ساختار، نحوه پراکنش و وسعت آن­ها بازنگری شد. در این بررسی که با روش پیمایش سطحی فشرده انجام شد، شمار ۲۴ محوطه از این دوره شناسایی و نمونه­­ های برداشت­ شده که عمدتا شامل یافته­ های سفالی است، در طی مطالعات کتابخانه­ ای و با استفاده از گزارش ­ها، کتاب­ ها و مقاله ­های منتشرشده از استقرارهای عصر آهن۳ تاریخ­گذاری شده است. مهم­ ترین پرسش­ های این پژوهش عبارت ­اند از اینکه ساختار و وسعت استقرارهای دوره آهن۳ در دشت مهاباد بر اساس یافته­ های باستان­ شناسی به چه شکل و تبادلات فرهنگی و برهم­کنش ­های منطقه ­ای و فرامنطقه ای دشت مهاباد با مناطق هم جوار در این دوره چگونه بوده است. به طور کلی نتایج بررسی­ نشان می­ دهد محوطه ­های شناسایی­شده از نوع محوطه­ های با معماری صخره­ای، محوطه­ های گورستانی و تپه­ های استقراری است و یافته­ های سفالی حاکی از این است که دشت مهاباد در این دوره­، افزون بر ارتباطات درون منطقه ­ای، با منطقه غرب ایران نیز ارتباطات فرهنگی برون­ منطقه­ ای داشته است.

کلیدواژه ها

جنوب دریاچه ارومیه, دشت مهاباد, عصر آهن۳, هزاره اول پیش از میلاد, آشور و اورارتو

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.