نقد و بررسی ضبط و انتساب ابیاتی به رودکی سمرقندی در فرهنگ عجایب اللغه
عنوان مقاله: نقد و بررسی ضبط و انتساب ابیاتی به رودکی سمرقندی در فرهنگ عجایب اللغه
شناسه ملی مقاله: JR_KVSHN-22-48_001
منتشر شده در در سال 1400
شناسه ملی مقاله: JR_KVSHN-22-48_001
منتشر شده در در سال 1400
مشخصات نویسندگان مقاله:
زهرا نصیری شیراز - گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز
نصراله امامی - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز
سجاد دهقان - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز
خلاصه مقاله:
زهرا نصیری شیراز - گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز
نصراله امامی - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز
سجاد دهقان - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز
عجایب اللغه فرهنگ لغتی فارسی به فارسی تحریر یافته در حدود نیمه اول قرن دهم است، همراه با شواهد متعدد از اشعار شاعران پارسی زبان، که یگانه دستنویس آن در کتابخانه مجلس به شماره ۲۱۹۲ نگهداری می شود. این اثر را فردی بهنام «ادیبی»، در دوره سلاطین عثمانی به رشته تحریر درآورده و محمود مدبری آن را در سال ۱۳۸۹ براساس نسخه مذکور، تصحیح کرده است. مطابق بررسی های صورت پذیرفته در ثبت لغات و ضبط شواهد شعری، بوضوح مشخص است که ادیبی برای تالیف اثرش، از منابع لغت پیش از خود، بویژه، لغت فرس و صحاح الفرس، بهره برده و به همین جهت، فرهنگ حاضر را می توان منبعی مستند برای بازیابی و تصحیح اشعار پراکنده شاعران پیشگام و بی دیوان دانست.یکی از این شاعران رودکی سمرقندی است که مولف در نود و دو موضع، ابیاتی بهنام وی ثبت کرده است. از آنجا که این اثر تا کنون، در هیچ یک از دیوان های چاپی (به تصحیح نفیسی و دیگر مصححان پس از وی)، مورد استناد و استفاده نبوده، ضروری است تا درباره برخی از ابیات که در این اثر، به نام رودکی ثبت شده و در دیوان های چاپی نیامده، بحث شود. همچنین، از آنجا که مصحح فرهنگ (محمود مدبری)، بنابه دلایلی، تنها به یادآوری انتساب و پاره ای توضیحات مختصر در ضبط واژه و ابیات بسنده کرده، ضرورت دارد موارد مذکور بررسی شود.در پژوهش حاضر، ده بیت از این موارد بررسی می شود. حاصل این مطالعه بدین صورت است که ادیبی چهار بیت را به نام رودکی آورده، حال آنکه این ابیات در اصل، متعلق به شاعرانی دیگر است. ما درباره انتساب درست و اصلاح پاره ای ایرادات در ضبط لغات و ابیات در این پژوهش به طور مفصل بحث کرده ایم. نکته دیگر که در این فرهنگ دیده می شود، انتساب برخی ابیات رودکی به شاعران دیگر است، ابیاتی که در انتساب آنها به رودکی تاکنون تردیدی وجود نداشته، درباره این ابیات که تعدادشان شش مورد است نیز بحث کرده ایم.
کلمات کلیدی: فرهنگ عجایب اللغه, ادیبی, رودکی, تصحیح متن, تحول واژگان, انتساب اشعار
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1734273/