فاطمه علایی رحمانی - دانشیار گروه علوم قرآن وحدیث، دانشکده الهیات دانشگاه الزهراء(س) ،تهران، ایران
فهیمه غلامی نژاد - دانشجوی دکتری علوم قرآن وحدیث دانشگاه کاشان،کاشان،ایران

اهل «تقوی» در لسان قرآن به «متقین» نام بردار هستند. این واژه در زمره واژگان پربسامد قرآنی است و در نظام معنایی قرآن در ارتباط با کلمات دیگر صبغه معنا شناسانه ویژه ای می یابد. طیف وسیع و گستردگی مفهوم متقین در قرآن و بررسی ساختار و سیاق آیات متمرکز بر فهم «تقوی» سبب فهمی درست و جامع از آیات قرآن می شود .نوشتار حاضر ضمن استخراج فهم ساختاری متقین با توجه به سیاق مقامی و مقالی ، در پی پاسخ گویی به این سوال است که مطابق آیات قرآنی کدام یک از واژگان و مفاهیم با «متقین» بر محور هم نشینی ، دارای رابطه معنایی یا تقابل معنایی اند. بررسی توصیفی تحلیلی معنای لغوی «تقوی» در قرآن حکایت از آن دارد که تمامی معانی گفته شده برای آن ازجمله: حفظ، ستر، خوف، حذر، تجنب ذیل این معنا قرار می گیرند. از ره گذر تحلیل کاربردها و مفاهیم هم نشین با این واژه مشخص شد که مفاهیمی مانند: ترساندن از عذاب الهی تا القای مفاهیم نیکوی اجتماعی نظیر: عدالت، قول سدید، عدم عصیان، عدم تعصب را در برمی گیرد. در حقیقت، مفهوم «تقوی» در بافت سوره های قرآن، مفهومی همه گیر است بدین معنی که همه نیکی ها را شامل شده و همه بدی ها را از خود نفی می کند و در حقیقت اهل تقوا اختصاص به مومنین ندارد بلکه در قرآن مشرکان و کفار هم دعوت به تقوا شده اند.

قرآن کریم, سوره بقره, متقین, معناشناسی , روابط هم نشینی , تقابل معنایی