بررسی مساله اختیار در نظریه های عرفانی صدرا

سال انتشار: 1402
محل انتشار: دوفصلنامه پژوهش های مابعدالطبیعی، دوره: 4، شماره: 1
کد COI اختصاصی: JR_MIKHU-4-1_004
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 182

نویسندگان

Kharazmi University

چکیده

به نظر می رسد نظریه های عرفانی مانند وحدت وجود و فنا در تعارض با مساله اختیار قرار دارند. وجه عمده تعارض این است که تصور می شود در مراحل و مقامات عرفانی، ردپایی از انسان باقی نمی ماند تا بتوان اختیار را برایش اثبات کرد. وقتی خود انسان بهعنوان فاعل فعل اختیاری در مراحل عرفانی حضور نداشته باشد، طبیعی است که سخن گفتن از انتخاب و برگزینی او در این جایگاه ها معنی نخواهد داشت. این پژوهش نشان می دهد در این نظریه ها تعارض و تقابلی با گزینش انسانی وجود ندارد. برای اثبات این ادعا ابتدا اصل نظریه های متعارض بههمراه جهت تعارض هریک، ذکر و سپس بازتعریف جامع فلسفی از اختیار با بهره گیری از دو مقوم تشخص و نفس الامر انسانی ارائه می گردد تا تحت یک نظام منسجم و یکپارچه درآید و قدرت پشتیبانی از این ویژگی برتر انسانی را در همه ابعاد و سطوح داشته باشد. معناشناسی فلسفی اختیار، با برخی قواعد مورد تهدید واقع می شودکه جهت حمایت کامل از بازتعریف، پاسخ های درخوری به آنها داده می شود و برای رفع برخی ابهام های عرفانی در همین مسیر، دو اصل و قاعده کلیدی «تبعیت علم از معلوم» و «سر القدر» مورد بهرهبرداری قرار می گیرد. بر طبق این دو اصل هیچ اراده ای، مانعی برای آزادی عمل انسانی ایجاد نمی کند و انسان در هر مرحله ای، وامدارگزینش های آزادانه خویش است.

کلیدواژه ها

Free will, Sadra, Unity of Being, Annihilation, Nafs al-Amr (human nature), Asma' Allah (Names of Allah), Ayan Thabite (The fixed ideas), اختیار, صدرا, وحدت وجود, فنا, نفس الامر انسانی, اسماء الله, اعیان ثابته

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.