محمد تقی جهانی - استادیار و عضو هیئت علمی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام
نادیا رحیمی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

کلاسیسم در لغت به معنای گروه و طبقه، زیر مجموعه و به آن دسته از آثار ادبی گفته می شود که نوع اعلای جنس خود باشد و به آثاری گفته می شود که از ادبیات آثار کهن تقلید کرده و با گذشت زمان طولانی، قرن ها و سالیان دراز، همچنان خواندنی و ارزشمند محسوب می شوند. پژوهشگران ادب فارسی مکتبی تحت عنوان کلاسیسم در معنای غربی آن، برای ادبیات فارسی قائل نیستند، اما اگر مفهوم کلاسیسم را بر اصول ادب فارسی شبیه بدانیم میتوانیم جایگاهی همچون کلاسیسم برای آن بیابیم. قواعد کلی کلاسیسم از قبیل: کلی نگری،تقلید از طبیعت، نگاه به گذشته،پیروی از عقل، والایی و برازندگی و وضوح و ایجاز است. در میان آثار شاعران و نویسندگان ادب فارسی، شاهنامه فردوسی از چنین ویژگیهایی برخوردار است.در این پژوهش با تکیه بر قسمت اساطیری شاهنامه ، و قسمتی از داستان پادشاهی کیخسرو،اصول و قواعد کلاسیسم با روش تحلیل توصیفی در حماسه بزرگ فردوسی مورد واکاوی قرار گرفته است. ماهیت کلاسیسم ایمان آوردن، ستایش کردن، تقلید کردن، شاخ و برگ دادن، تعمیم دادن، کندوکاو در ذهن است. فردوسی در داستان پادشاهی کیخسرو، با ستایش دلاوری های سیاوش، و شاخ و برگ دادن به مسابقه میان طوس و کیخسرو، پیروزی او را به نیک رایی و ایمان به یاری خداوند تعمیم داده است. این پژوهش نشان می دهد، با توجه به اینکه برخی از آثار هومر در زمان ساسانیان به پهلوی ترجمه شده بود، فردوسی جلوه هایی از کلاسیسم را در سرودن این حماسه بزرگ مد نظر داشته است.

کیخسرو ،اساطیر شاهنامه ،شاهنامه فردوسی ،مکتب کلاسیسم