بررسی و مطالعه ساختاری بدنه سفالینه های تاریخی گلابه ای منقوش دوران اسلامی سیستان
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: دوفصلنامه پژوهه باستان سنجی، دوره: 8، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_JRA-8-2_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 231
نویسندگان
Department of Conservation and Restoration of Historical Artifacts, Faculty of Art and Architecture, University of Zabol, Zabol, Iran
Department of Conservation and Restoration of Historical Artifacts, Faculty of Art and Architecture, University of Zabol, Zabol, Iran
چکیده
دشت سیستان، یکی از مهمترین مراکز باستانی و تاریخی شرق و جنوب شرق ایران در دوران پیش از تاریخ و دوران اسلامی است که پژوهش های اندکی برای شناخت پیشینه تاریخی و فرهنگی آن انجام شده است. در این پژوهش بدنه شش قطعه از سفالینه های گلابه ای منقوش متعلق به دشت سیستان با هدف شناسایی ساختار و ترکیب کانی شناختی آنها به روش های مختلف آزمایشگاهی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است تا تکنیک ساخت و منشاء آنها شناسایی گردد. برای این منظور از روش های مختلف آزمایشگاهی، همچون: پراش پرتوی ایکس (XRD)، پتروگرافی مقاطع نازک و میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به طیف سنج پراکنش انرژی پرتوی ایکس(SEM-EDS) استفاده شده است. مطالعه ساختاری بدنه سفالینه ها نشان داد که تمامی نمونه ها از نظر ساختار و ترکیب کانیشناختی تقریبا مشابه می باشند. از سوی دیگر عدم وجود فازهای کانی شناختی دمای بالا و حضور برخی از فازهای ویژه، گویای آن بود که سفالگران دوران اسلامی برای پخت این سفالینه ها از دمای متوسطی در حدود ۸۵۰ تا ۹۰۰ درجه سانتیگراد استفاده نموده اند. با توجه به فازهای شناسایی شده در بدنه سفال ها و داده های حاصل از آنالیز عنصری به نظر می رسد که در تهیه گل سفالگری این آثار سفالی از خاک های رس سرخ رنگ استفاده شده که همین امر موجب گشته است با پخت سفالینه ها در شرایط اکسیداسیون، رنگ خمیره آنها قرمز شود. با توجه به تعداد محدود نمونه های کشف شده از این نوع سفال در این منطقه و عدم همخوانی ترکیب کانی شناختی و عناصر تشکیل دهنده بدنه این سفالها با ساختار و ترکیب زمین شناختی منطقه دشت سیستان، به نظر می رسد که احتمالا این نمونه های سفالی، وارداتی است.کلیدواژه ها
Sistan plain, Slip-painted pottery, Analysis of pottery, Structural study, XRD, Petrography., دشت سیستان, سفال گلابه ای منقوش, آنالیز سفال, مطالعه ساختاری, پراش سنجی, پتروگرافی.اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.