فاضل امیری - دانشیار، دانشکده مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر، ایران
ابراهیم گویلی - دانش آموخته،کارشناسی ارشد مرتعداری، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران

ارزیابی اراضی مرتعی به معنی شناسایی و ارزیابی تولید بالفعل و بالقوه، به منظور بهره برداری بهینه دامهای اهلی از این منبع با ارزش طبیعی است. تعیین کیفیت علوفه یکی از مهمترین عواملی است که جهت مدیریت تغذیه ای مناسب دامهای اهلی از مراتع لازم است. در این تحقیق ارزش غذایی چند گونه مهم مرتعی، در مراتع نیمه خشک زاگرس مرکزی در سال ۱۳۸۹ مورد بررسی قرار گرفت. از ۱۲ گونه غالب در تیپ های گیاهی منطقه یا سه تکرار از اندام های قابل چرای دام در مرحله رشد رویشی در پلات های نمونه برداری ۲ متر مربعی (تعیین شده از طریق اندازه نمونه)  به روش قطع گونه نمونه تهیه گردید. شاخص های مهم کیفی از قبیل: درصد ماده خشک، درصد ازت، پروتئین خام، دیواره سلولی، دیواره سلولی عاری از همی سلولز، خاکستر و چربی خام، درصد ماده خشک قابل هضم، درصد ماده خشک مصرفی، انرژی متابولیسمی و ارزش غذایی نسبی برای گونه های مورد مطالعه تعیین گردید. به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده­ها از روش تجزیه واریانس استفاده شد. همبستگی بین پارامترهای کیفی بر اساس شاخص نسبی کیفیت در محیط نرم افزارهای MVSP, Mosaic, and PC-ORD تعیین شد. برای همه گونه ها، پروتئین خام و شاخص ارزش غذای نسبی با قابلیت هضم ماده خشک همبستگی مثبت، ADF با هضم ماده خشک، پروتئین خام و شاخص ارزش غذای نسبی همبستگی منفی داشتند. نتایج این تحقیق نشان داد که، بجزء برای درصد ماده خشک، در مورد سایر شاخص های کیفیت علوفه بین گونه های مختلف تفاوت معنی داری از نظر آماری وجود دارد (۰۵/۰p <). تقریبا در همه گونه های گراس مورد مطالعه سطوح NDF و ADF بالاتر باعث کاهش کیفیت علوفه این گونه ها شده است. همچنین بر اساس شاخص های اندازه گیری شده بالاترین کیفیت علوفه مربوط به گونه Cachrys acaulis با ۴۶/۲۸۹=RVF و گونه Agropyron trichophorom کمترین کیفیت علوفه را دارا بود (۸۹/۸۷=RVF).

گراس, لگوم, کیفیت علوفه, ارزش غذایی نسبی