حمید مسجدسرایی - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
حسن پورلطف اله - دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.
رضا الهامی - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

قانون مجازات اسلامی درباره امکان «عفو» جانی توسط مجنی علیه قبل از بهبودی کامل نسبت به سرایت احتمالی بعدی ناشی از جنایت ضرب و جرح عمدی، به سکوت برگزار کرده است. مراجعه به منابع و فتاوی معتبر اسلامی حاکی از این است که موضوع حاضر، خاستگاه اختلاف نظر بین فقهاست؛ به طوری که مشهور فقیهان عمدتا به دلیل این­که چنین عفوی مستلزم ابراء ما لم یجب می شود آن را صحیح ندانسته و موجب رفع ضمان از سرایت بعدی نمی­دانند. دیدگاه دوم، چنین عفوی را از باب وصیت صحیح می­داند که تا ثلث دیه، صحیح و نافذ بوده و بیشتر از ثلث، موقوف به اجازه وراث می­باشد. در مقابل، برخی دیگر از فقهای معاصر، بدون توجیه این عفو به وصیت؛ به طور مطلق حکم به صحت چنین عفوی کرده­اند که نتیجتا، رفع ضمان هرگونه سرایت بعدی برای جانی را در پی دارد. نوشتار حاضر با روش توصیفی تحلیلی، ضمن بازخوانی مبانی فقهی دیدگاه­های مطرح و با بهره­گیری از مستندات و مویدات موجود، قول سوم را قابل دفاع دانسته است. پیشنهاد نوشتار حاضر آن است که قانون­گذار با هدف ایجاد وحدت رویه قضائی، با افزودن یک ماده قانونی، به «صحت عفو از سرایت و عدم ضمان جانی»، وجاهت قانونی ببخشد.

عفو از جنایت, سرایت احتمالی, جنایت اولیه, جانی, مجنی علیه, رفع ضمان