علی محمدی نصرآبادی - دانشجوی کارشناسی ارشد حشره شناسی، گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز.
منیژه جمشیدی - استادیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز.
داود محمدی - استادیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.

چکیده سوسک برگ خوار سیب زمینی Leptinotarsa decelineata (Say)، آفت کلیدی سیب زمینی در سراسر جهان می باشد. با توجه به اثرات نامطلوب کاربرد آفت کش های شیمیایی، استفاده از مهارکننده­های پروتئینی آنزیم های گوارشی به عنوان روش های جایگزین، برای کنترل آفات اجتناب­ناپذیر است. در مطالعه ی حاضر تاثیر عصاره ی پروتئینی بذر چند گیاه تیره ی باقلا Fabaceae بر فعالیت آنزیم آلفا- آمیلاز لاروهای سن آخر و حشرات کامل این آفت بررسی شد. فعالیت آنزیم به تنهایی و در حضور مهارکننده اندازه گیری شد. از بین  بذرهای ۱۷ گیاه مورد بررسی (۸ رقم لوبیا، دو رقم نخود، عدس، ماشک، باقلا، تمر هندی، بادام زمینی، اسپرس و یونجه)، پنج بذر شامل چهار نوع بذر لوبیا، Phaseolus vulgaris L. (لوبیا چیتی، لوبیا سبز، لوبیا قرمز و لوبیا سفید) و تمر هندی، اثرات مهارکنندگی زیادی را نسبت به بقیه نشان دادند. همچنین، در این بررسی اثر مهارکنندگی سه فراکسیون ۲۰-۰، ۴۰-۲۰ و ۶۰-۴۰ درصد که با کمک ترسیب در نمک آمونیوم سولفات تهیه شده بودند، نیز در سه غلظت مختلف، ۳/۰، ۷/۰ و ۱ میلی گرم پروتئین بر میلی لیتر مطالعه شد. در مجموع و در هر پنج نوع بذر مورد بررسی، فراکسیون های ۴۰-۲۰ و ۶۰-۴۰ اثرات مهارکنندگی بیشتری را در مقایسه با فراکسیون اول نشان دادند (تقریبا۷۰ الی ۹۰ درصد مهارکنندگی). اثر مهارکنندگی در تمام موارد وابسته به غلظت بود و با افزایش غلظت مهارکننده، میزان فعالیت آنزیم به طور چشمگیر کاهش یافت. در مجموع عصاره ی پروتئینی تام و فراکسیون های انواع لوبیای بررسی شده در این تحقیق، اثر مهارکنندگی قابل توجهی بر فعالیت آلفا-آمیلاز مراحل زیستی لارو سن آخر و حشرات کامل سوسک برگخوار سیب زمینی نشان دادند.

واژه های کلیدی: ارقام لوبیا, آمونیوم سولفات, آلفا- آمیلاز, عصاره ی پروتئینی, سوسک برگخوار سیب زمینی