قبض و بسط گفتمانی اندیشه «رواداری دینی» در تصوف اسلامی (تا سده هشتم)
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: فصلنامه ادبیات عرفانی، دوره: 14، شماره: 30
- کد COI اختصاصی: JR_JMLK-14-30_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 242
نویسندگان
استادیار گروه ادیان و عرفان، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران
چکیده
نوسانات گفتمانی اندیشه «رواداری دینی» در دورههای مختلف تصوف تاثیر مستقیم و غیرمستقیم شرایط اجتماعی و سیاسی این دورهها را بر قبض و بسط این رویکرد در آثار صوفیه نشان میدهد. این مقاله در چهارچوب نظریه فوکو و با لحاظ ارتباط دوسویه میان استراتژیهای قدرت و ایدئولوژیهای حاکم بر جامعه، اندیشه رواداری دینی را نزد صوفیان مسلمان دارای سرشتی گفتمانی و مرتبط با اراده سیاسی حاکمان فرض کرده و آن را در بستر تحولات سیاسی و اجتماعی دورههای تاریخی بررسی کرده است. مطالعات نشان می دهد که گفتمان رواداری دینی در آثار صوفیه تا پایان قرن ششم علی رغم گسترشی که در عصر آلبویه و سلجوقی داشته، همواره به دلیل ماهیت دینی حکومتها (کنترل نهاد سیاست توسط نهاد دین) و هژمونی پایدار گفتمان فقه، کمابیش با چالشهای عقیدتی روبه رو بوده است. اما در قرن هفتم روی کار آمدن حاکمان سکولار مغول و سیاست تساهل دینی آنها از یک سو، و حذف متشرعه از عرصه قدرت سیاسی از سوی دیگر، زمینه گسترش گفتمان رواداری دینی را به نحو مطلوبی برای صوفیه فراهم ساخته است. هدف این مقاله بررسی گفتمان «رواداری دینی» در تصوف اسلامی با توجه به تحولات سیاسی و اجتماعی دورههای تاریخی تا سده هشتم است که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.کلیدواژه ها
رواداری دینی, گفتمان تصوف, گفتمان فقه, میشل فوکواطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.