اثربخشی اقدامات آبخیزداری بر فرسایش و رسوبدهی آبخیز قرناوه استان گلستان
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، دوره: 13، شماره: 26
- کد COI اختصاصی: JR_JWMR-13-26_015
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 342
نویسندگان
Ph.D. in watershed management sciences and engineering, Gorgan university of agricultural science and Natural Resources
Gorgan university of agricultural science and Natural Resources
Ph.D. in environment-Land assessment and planning, Gorgan university of agricultural science and Natural Resources
Ph.D. in rangeland sciences, Gorgan university of agricultural science and Natural Resources
Gorgan university of agricultural science and Natural Resources
Gorgan university of agricultural science and Natural Resources
Gorgan university of agricultural science and Natural Resources
Gorgan university of agricultural science and Natural Resources
چکیده
چکیده مبسوط مقدمه و هدف: ارزیابی تاثیر اقدامات آبخیزداری بر مولفه های مختلف آبخیز در بهبود عملکرد اقدامات مذکور حائز اهمیت فراوان است. ارزیابی دقیق اقدامات نیازمند پایش پیوسته و دقیق شرایط آبخیز در طول زمان می باشد. اما متاسفانه در کشورهای در حال توسعه، در بسیاری موارد پایش به دلیل نیاز به صرف هزینه زیاد مورد توجه قرار نمی گیرد. لذا در ارزیابی اقدامات آبخیزداری با آبخیزهای فاقد اطلاعات کافی مواجه می باشیم. در ارزیابی اقدامات باید از روش هایی استفاده کرد که با اطلاعات موجود، قادر به ارائه نتایج مناسب باشد. در پژوهش حاضر به منظور ارزیابی اقدامات آبخیزداری (سازهای، زیستی) که از اوایل دهه ۱۳۸۰ در آبخیز قرناوه حوضه رودخانه گرگان رود اجرا شده، تلاش شد از تحلیل داده های در دسترس با روش های مختلف استفاده شود. مواد و روش ها: به منظور بررسی تاثیر عوامل اقلیمی و محیطی بر فرسایش و رسوب، تغییر کاربری اراضی و تغییرات زمانی بارش در طول دوره آماری مورد ارزیابی قرار گرفت. نظر به اهمیت بررسی اثر منطقه ای سازه های آبخیزداری، تاثیر آنها بر فرسایش با استفاده از تصاویر ماهوارهای قبل و بعد از احداث سازه ها بررسی شد. سپس با استفاده از آمار ایستگاه رسوب سنجی تمر و روش من کندال رتبه ای، سال های دارای تغییر معنی دار در میزان رسوبدهی مشخص شدند. سپس مقدار فرسایش و رسوبدهی برای دورههای آماری مشخص شده با استفاده از روش RUSLE و منحنی سنجه رسوب تخمین زده شد. یافته ها: بررسی سری زمانی تصاویر ماهوارهای موجود از محل سازهها در آبخیز قرناوه، در بیشتر موارد نشان دهنده کنترل فرسایش در محل سازه ها بود. این در حالی است که محاسبه و مقایسه میزان فرسایش با روش RUSLE و میزان رسوبدهی با تحلیل داده های بار معلق در دوره های زمانی مشخص شده توسط روش من کندال رتبه ای نشان داد که در دوره آماری ۹۵-۱۳۸۷ در مقایسه با دوره آماری ۸۶-۱۳۷۸ متوسط فرسایش آبخیز قرناوه حدود ۲ تن در هکتار در سال افزایش یافته است. مقایسه رسوب ایستگاه رسوب سنجی تمر در دو دوره زمانی مذکور نیز حاکی از افزایش رسوبدهی می باشد. نتیجه گیری: با وجود اینکه اقدامات آبخیزداری اثرات مثبت محلی بر کاهش میزان رسوبدهی آبخیز داشته است، اثرات توام عوامل دیگری نظیر تغییر کاربری اراضی و شرایط آب و هواشناسی موجب افزایش نسبی میزان فرسایش و رسوبدهی آبخیز قرناوه شده است. هرچند نتایج پژوهش حاضر حاکی از تاثیر مثبت اقدامات آبخیزداری نیست، باید توجه داشت که در ارزیابی اثرات اقدامات آبخیزداری هم بایستی به مقیاس مکانی اثرات توجه کرد و هم به اثرات توام و متقابل تمامی عوامل تغییر در آبخیز پرداخته شود.کلیدواژه ها
Biological measures, Mann kendall test, Mechanical measures, Sediment rating curve, Universal soil loss model, اقدامات بیولوژیکی, اقدامات مکانیکی, مدل جهانی فرسایش خاک, منحنی سنجه رسوب, من کندالاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.