استفاده از مدل های آماری و هیدروشیمیایی در تحلیل کیفی منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت مهربان آذربایجان شرقی)
- سال انتشار: 1395
- محل انتشار: فصلنامه دانش آب و خاک، دوره: 26، شماره: 7
- کد COI اختصاصی: JR_WASO-26-7_003
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 303
نویسندگان
دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز
استاد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز
چکیده
دشت مهربان در استان آذربایجانشرقی ایران، ۶۰ کیلومتری شرق تبریز، واقع شده است و منابع آب زیرزمینی تمامی آب شرب و قسمت عمدهای از آب مصرفی کشاورزی آن را تامین میکند. این منابع تحت تاثیر سازندهای زمینشناسی، تبخیر زیاد از آب زیرزمینی و تغذیه از رودخانههای شور و برداشت بیش از حد از آب زیرزمینی با افزایش شدید مقدار شوری مواجه است. طوری که میزان هدایت الکتریکی در قسمتهای غربی دشت مخصوصا در روستای اربطان به ۹۸۰۰ میکروزیمنس بر سانتیمتر نیز میرسد. بنابراین در مطالعه حاضر سعی شده است تا با استفاده از روشهای آماری و مدلهای هیدروشیمیایی منشا شوری آبهای زیرزمینی و تاثیر سازندهای زمینشناسی بر کیفیت منابع آب منطقه، تعیین گردد. بدینمنظور ۲۲ نمونه آب از چاههای عمیق و نیمهعمیق منطقه مورد مطالعه در مهرماه سال ۱۳۹۲ جمعآوری و در آزمایشگاه آبشناسی دانشگاه تبریز تجزیه گردید. وضعیت هیدروژئوشیمیایی این منابع با استفاده از روش تحلیل مولفههای اصلی مورد بررسی قرارگرفت. براساس روش تحلیل عاملی، ۸۵/۸۴ درصد از تغییرات کیفی آب توسط سه گروه عاملی کنترل میشود. به منظور شناسایی فرآیندهای ژئوشیمیایی حاکم بر آبخوان، نمودارهای ترکیبی، نسبتهای یونی و اندیس های اشباع کلسیت، دولومیت و ژیپس نمونهها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ترکیب شیمیایی آب زیرزمینی به شدت تحت تاثیر تغذیه از رودخانه، رسوبات تشکیلدهنده آبخوان و تبخیر از آب زیرزمینی قرار گرفته است. نتایج نمودارهای ترکیبی نشان داد که فرآیندهایی نظیر انحلال هالیت، ژیپس، دولومیت و تبادل یونی کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی را تحت تاثیر قرار میدهند.کلیدواژه ها
آب زیرزمینی, اندیس اشباع, نسبت های یونی, هیدروشیمیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.