بررسی و اولویت بندی عوامل موثر بر عدم مشارکت جوامع روستایی در طرح های آبخیزداری (پژوهش موردی: حوضه اسدلی، استان خراسان شمالی)
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: مجله علمی سامانه های سطوح آبگیر باران، دوره: 10، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_JIRCSA-10-2_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 170
نویسندگان
Soil Conservation and watershed management research devision, Khorasan Razavi Agriculture and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research,Education and Extension Organization , Mashhad, Iran.
Soil Conservation and watershed management research devision, Khorasan Razavi Agriculture and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research,Education and Extension Organization , Mashhad, Iran.
چکیده
اجرای موثر و کم هزینه تر طرح ها، حفاظت از پروژه ها و نیز مرمت آتی سازه ها نیازمند مشارکت ذینفعان در تمامی مراحل مطالعاتی، اجرایی، پایش، ارزیابی و نگهداری آن هاست. از این رو، شناسایی و طبقه بندی شاخص ها و زیرشاخص های موثر بر مشارکت مردمی و ارتقای آن ها در اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوان داری دارای اهمیت بسیاری است. بر همین اساس، هدف از پژوهش حاضر ارزیابی مقایسهای عوامل موثر بر عدم مشارکت مردم از دیدگاه آبخیزنشینان و نیز کارشناسان در حوضه اسدلی بجنورد است. در این پژوهش، عوامل موثر بر عدم مشارکت مردم در طرحهای آبخیزداری در قالب چهار شاخص اقتصادی، اجتماعی، آموزش و ترویج و طراحی-اجرا و ۱۵ زیرشاخص طبقهبندی شدند. در ادامه با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی و نیز آزمون فریدمن، شاخص ها و زیرشاخصهای موثر بر عدم مشارکت مردمی در طرح های آبخیزداری از دیدگاه خبرگان (۱۹ نفر) و بهره برداران (۳۱ نفر) اولویت بندی شدند. سنجش پایایی پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ تعیین شد. مقدار آلفای کرونباخ به دست آمده (۷۵۲/۰= α) نشان داد که ابزار اندازه گیری (پرسش نامه) از پایایی مناسبی برخوردار است. هم چنین، نتایج نشان داد که از منظر خبرگان و بهرهبرداران، شاخص های اقتصادی و طراحی-اجرا نقش بیش تری در عدم مشارکت مردم نسبت به سایر شاخص ها در منطقه مورد بررسی دارند. کارشناسان و جوامع محلی در خصوص عوامل موثر بر عدم مشارکت در پروژه های آبخیزداری در برخی موارد از جمله در زمینه "اختلاف قومی و محلی"، "عدم امکان صدور حق بهرهبرداری"، "عدم وجود دانش بومی افراد محلی در زمینه آبخیزداری" و "دیربازده بودن طرحهای آبخیزداری" هم نظر بودند. نکته قابل توجه، اهمیت نسبی گویه "عدم توجه به نیروهای محلی در اجرای پروژه" از دیدگاه هر دو گروه (رتبه ۴ از نظر جوامع محلی و رتبه ۵ از نظر کارشناسان) است. نتایج رتبه بندی زیرشاخصها از منظر کارشناسان و جوامع محلی نشان داد که "عدم وجود قوانین مشخص برای حمایت از مشارکت های مردمی در طرح های آبخیزداری" بیش ترین اهمیت و نیز گویه "تمرکز قدرت تصمیم گیری در مرکز" از اهمیت بالایی برخوردار است. با این حال بیش ترین اختلاف میزان اهمیت عوامل از منظر دو گروه کارشناسان و جوامع محلی، مربوط به زیرشاخصهای "نادیده گرفتن منافع مردم بهعنوان انگیزه اقتصادی مستقیم" و "عدم مشورت با جوامع محلی در نیازسنجی پروژه" است.کلیدواژه ها
Friedman Test, Multi-criteria decision making, Fuzzy Hierarchical Analysis, rRural societies, Ranking., آزمون فریدمن, تصمیم گیری چندمعیاره, تحلیل سلسله مراتبی فازی, جوامع محلی, رتبه بندی.اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.