تنوع زمین شیمیایی سنگ های آتشفشانی ائوسن منطقه کهک (جنوب قم): شاهدی بر شرایط مختلف ذوب گوشته در کمان ماگمایی ارومیه- دختر
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: فصلنامه پترولوژی، دوره: 13، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_IJPU-13-2_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 186
نویسندگان
استادیار، گروه زمین شیمی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
کارشناسی ارشد، گروه زمین شیمی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
چکیده
منطقه کهک (جنوب قم) بخشی از کمان ماگمایی ارومیه -دختر است. واحدهای آتشفشانی ائوسن میانی- بالایی، دربردارنده حجم چشمگیری بازالت هستند. این سنگ ها سرشت کالک آلکالن دارند و شواهد زمین شیمیایی آنها، مانند آنومالی مثبت عنصرهای ناسازگار متحرک (مانند Rb، K و Ba) و تهی شدگی نسبی عنصرهای ناسازگار نامتحرک (مانند Zr، Ti، Nb و Ta) نشان دهنده ماگماتیسم فرافرورانشی در یک محیط حاشیه فعال قاره ای است (۴۸/۰- ۱۶/۰Ta/Yb=). برپایه پراکندگی نمونه ها در نمودارهای تغییرات، تنوع تمرکز عنصرهای کمیاب (۴/۱۰-۵/۲LaN/YbN=؛ ۲۹-۲۱۱Ba/Nb=) و شکل متمایز الگوی بهنجارشده عنصرهای خاکی کمیاب و نمودارهای عنکبوتی، نمونه ها در چند گروه جدا از هم دسته بندی می شوند که گمان نمی رود از طریق فرایندهای تحولی ماگما با یکدیگر رابطه زایشی داشته باشند. از سوی دیگر، تمرکز عنصرهای کمیاب (۲/۰-۵۸/۰Nb/La=) نشان دهنده خاستگاه گرفتن مذاب از گوشته سنگ کره ای و دگرسان شده زیرقاره ای است که در رخساره اسپینل- گارنت لرزولیتی دچار درجات متفاوت ذوب بخشی از کمتر از ۱۰ تا نزدیک به ۲۰ درصد شده است. برپایه یافته های این پژوهش، تغییر شرایط خاستگاه گوشته ای مذاب از دلایل اصلی تنوع زمین شیمیایی در ماگماتیسم ائوسن منطقه کهک است. افزون بر این، پیشنهاد می شود در محدوده زمانی ائوسن، فعل و انفعال فرایندهای گوناگون، مانند به عقب برگشتن تخته فرورنده نئوتتیس، صعود گوشته سست کره ای و آشفتگی دمایی گوشته سنگ کره ای دگرسان از عوامل اصلی ماگماتیسم گسترده ائوسن در ایران مرکزی و نیز کمان ارومیه-دختر بوده اند.کلیدواژه ها
بازالت کالک آلکالن کهک ارومیه, دختراطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.