بررسی اثر ارتفاع منطقه بر ذخیرهسازی کربن آلی و برخی دیگر از ویژگیهای خاک در جنگلهای ارسباران
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: فصلنامه مدیریت خاک و تولید پایدار، دوره: 12، شماره: 3
- کد COI اختصاصی: JR_EJSMS-12-3_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 250
نویسندگان
دانشگاه زنجان
عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان
زنجان
چکیده
سابقه و هدف: بررسی ویژگی های خاک یکی از راه های ارزیابی و مدیریت اکوسیستم های جنگلی است. ارتفاع منطقه یکی از عوامل موثر بر ویژگیهای کیفی خاک بویژه محتوای کربن آلی آن محسوب میشود. با این وجود، تغییرات ذخیره کربن آلی خاک در ارتفاعات مختلف جنگلهای ارسباران ناشناخته باقی مانده است. از این رو، این پژوهش بهمنظور بررسی توزیع مکانی مقادیر کربن آلی و برخی دیگر از ویژگیهای شیمیایی تحت تاثیر ارتفاع منطقه و در عمقهای مختلف خاک انجام گرفت.مواد و روشها: در این پژوهش، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. نمونهبرداری خاک روی یک شیب شمالی منطقه مورد مطالعه، در چهار دامنه ارتفاعی مختلف شامل ۶۰۰-۰، ۱۲۰۰-۶۰۰، ۱۸۰۰-۱۲۰۰ و ۲۴۰۰-۱۸۰۰ متری از سطح دریا و از پنج عمق مختلف خاک شامل ۲۰-۰، ۴۰-۲۰، ۶۰-۴۰، ۸۰-۶۰ و ۱۰۰-۸۰ سانتیمتری جمعا با ۶۰ نمونه صورت گرفت. سپس مقادیر کربن آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، کربوهیدراتهای قابل عصارهگیری با اسید و آب داغ، کربنات کلسیم، فسفر و پتاسیم قابل جذب و اسیدیته (pH) در نمونههای خاک تعیین شد.یافتهها: نتایج حاکی از اثر معنیدار عمق خاک، ارتفاع منطقه و اثرات متقابل شان بر اغلب ویژگیهای مورد بررسی بود. در واقع، کربن آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی و کربوهیدراتهای عصارهگیریشده با اسید با افزایش ارتفاع و عمق بهترتیب بهطور معنیداری افزایش و کاهش یافتند و همبستگی بسیار بالایی بین آنها مشاهده شد. بعلاوه، عمق ۲۰-۰ سانتیمتر سطحی خاک در هر چهار ارتفاع بهطور متوسط بیش از ۵۰ درصد کربن آلی را به خود اختصاص داد که با افزایش عمق تا لایه ۱۰۰-۸۰ سانتیمتری بهطور میانگین با کاهش ۷۹ درصدی روبهرو شد. بیشترین میزان افزایش محتوای کربن آلی با ارتفاع به میزان حدود ۹ درصد، بین دامنههای ۱۲۰۰-۶۰۰ و ۱۸۰۰-۱۲۰۰ متری مشاهده شد. سایر ویژگیهای خاک همچون pH خاک، کربنات کلسیم، پتاسیم قابل جذب با افزایش ارتفاع و عمق خاک بهترتیب حدود ۲، ۱۶ و۱۶ درصد کاهش و ۴، ۱۶ و ۱۸ درصد افزایش یافتند. همچنین، با افزایش عمق خاک میزان فسفر قابل جذب خاک افزایش یافت، هرچند اثر ارتفاع بر این ویژگی معنیدار نبود.نتیجهگیری: بر اساس یافته های این پژوهش، ذخیره کربن آلی و بهطور کلی کیفیت خاکهای جنگلهای ارسباران بهطور معنیداری تحت تاثیر عوامل ارتفاع منطقه و عمق خاک قرار دارد، به نحویکه خاکهای سطحی موجود در نقاط با ارتفاع بیشتر در منطقه مورد مطالعه از کیفیت بالاتری به لحاظ محتوای کربن آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی و کربوهیدراتهای قابل عصارهگیری با اسید برخوردار هستند که بایستی مورد توجه بیشتری قرار بگیرد. در واقع، با توجه به نقش مهم این خاکها در ترسیب کربن، خاکهای این مناطق بایستی از طریق مدیریت صحیح و اجرای عملیات حفاظتی مختلف به صورت بکر و دستنخورده حفظ شود.کلیدواژه ها
جنگل, عمق خاک, کربن آلی, کیفیت خاکاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.