تفسیر نمادین نقش مایه ماهی در سفالینه های قرون ۶و۷ هجری ایران با نظری بر مثنوی مولانا
- سال انتشار: 1394
- محل انتشار: دوفصلنامه نگارینه هنر اسلامی، دوره: 2، شماره: 5
- کد COI اختصاصی: JR_NIAMG-2-5_007
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 325
نویسندگان
کارشناس ارشد دانشگاه کاشان
دانشیار دانشگاه هنر و معماری کاشان
چکیده
قدمت حضور ماهی در هنر ایران به اشکال گوناگون، جنبه ای نمادین به آن بخشیده است. سفالینه های ایران در دوران پیش و پس از اسلام، میزبان این نقش مایه بوده اند. نمادین بودن نقش مایه ماهی، اهمیت ارائه تفسیر، از آن را پررنگ می نماید. پژوهش پیش رو با انتخاب قرون ۶ و ۷ هجری به عنوان ادواری از تاریخ ایران اسلامی که تهاجم اقوام ترک و مغول، سبب رواج خلوت گزینی و گریز به باطن شده بود و از دیگر سو با در نظر گرفتن پیوند ناگسستنی میان هنر و ادبیات در این بستر فرهنگی، کوشیده است با نظری بر معنای نمادین ماهی در اشعار مولانا در مثنوی معنوی، به تفسیر این نقش مایه بر سفال اسلامی ایران در محدوده این دو قرن بپردازد. در مثنوی معنوی مولانا، به دفعات از ماهی به عنوان نماد انسان سالک و یا انسان کامل بهره برده شده است. انسان کامل در دریای حق مستغرق است و جز، تمنای وصال او خواسته دیگری ندارد، از سوی دیگر، فرم ارائه غالب، برای نقش مایه ماهی در سفالینه های قرون ۶ و ۷ هجری ایران به دو صورت چرخش ماهیان به دور نقطه ای واحد در مرکز سفالینه و حرکت ماهیان در بخش بندی های چهارگانه بوده که با توجه به معنای نمادین ماهی در مثنوی، این نقش مایه در سفال ایران اسلامی، می تواند در دو معنای انسان کامل و انسان اهل بهشت، قابل تفسیر باشد. پژوهش پیش رو رویکردی توصیفی- تحلیلی داشته و روش گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای صورت پذیرفته است.کلیدواژه ها
سفال اسلامی, نقش مایه ماهی, مولوی, مثنوی معنوی, هنر اسلامیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.